مبانی وحدت وجود در اندیشه هراکلیتوس و ملاصدرا

دریافت مفهوم وحدت و تلاش برای بازگرداندن کثرات عالم به امری وحدت‌بخش در فلسفه، تلاشی دیرینه است که سابقه آن را می توان تا فلسفه یونان باستان به‌ویژه در فلسفه هراکلیتوس پی گرفت. وحدت در اندیشه او با آنچه پیشینیان او از وحدت دریافتند، متفاوت است. نگاه او به «آرخه» گذری است از ماده به امر غیر مادی؛ مظهر این امر «لوگوس» است. لوگوس، وحدت‌بخش امر مادی و غیر مادی و کلّ هستی است. در جهان اسلام نیز نظریه وحدت وجود مورد توجه عرفا و در راسشان ابن عربی بوده است؛ اما ملاصدرا اولین فیلسوفی است که این نظریه را به ‌صورت استدلالی و عقلانی در نظامی فلسفی عرضه می کند. هراکلیتوس و ملاصدرا تلاش می کنند تصویری وحدت وجودی از عالم هستی نشان دهند. نظرات هر دو فیلسوف در عین اختلاف، دارای نقاط اشتراک نیز می باشند. این مقاله در صدد بررسی مبانی وحدت وجود در اندیشه این دو فیلسوف است و به مقایسه نقاط اشتراک و اختلاف این دو اندیشمند می پردازد.

The Bases of ‘Unity of Being’ in the Thought of Heraclitus and MollaSadra

The old attempt of philosophy to understand the meaning of unity and return the plurality of the world to a unified matter has a long record which can be traced to the philosophy of ancient Greek especially philosophy of Heraclitus. His notion of unity is different from the understanding of his previous philosophers of unity. His view of arche is a transition from material to nonmaterial matter; the manifestation of this point is Logos. Logos unifies the material and nonmaterial matter and the whole universe. The theory of unity of being has been noticed by mystics and especially IbnArabi, but MollaSadra is the first philosopher who presents a rational and deductive presentation of this theory in a philosophical system.Heraclitus and MollaSadra both try to present a united existential picture of the world. Their ideas have some common points along with some differences. This article tries to study the bases of unity of being from the perspectives of the two philosophers and compare their commons and differences.