تحلیل مقوله بلا و درد و رنج در عرفان ابن‌عربی

مسئله بلایا و دردها و رنج‏های انسان در دنیا مورد توجه عارفان بوده و دیدگاه های مهم و بدیعی از آنها در این زمینه ارائه شده که کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند. ابن‎عربی به عنوان یکی از برجسته ترین و موثرترین عارفان مسلمان در این زمینه بیانات و آرای گسترده ای دارد که شایسته گزارش و بررسی است. وی هم در جهات نظری این موضوع سخن گفته و هم در جهات عملی آن که در این نوشتار به جهات نظری و معرفتی آن می پردازیم. مسئله مورد بحث در این نوشتار این است که بلا و درد و رنج در دنیا، از منظر هستی شناختی، چگونه قابل تحلیل است. در این زمینه به سه محور در آثار ابن‎عربی بر می خوریم: مفهوم شناسی، حقیقت بلا و درد و رنج، حکمت‏ها و اهداف حصول بلا و درد و رنج. در مفهوم شناسی، وی به دو مفهومِ «خیر و شرّ» و «بلا» می پردازد. در بحث حقیقت بلا وی دو نگاه وجودشناشناختی و خداشناختی (جهان شناختی) را مطرح کرده است که درمجموع حقیقت بلا و شرّ، یا به جهتی عدمی در اعیان ثابته است، ارجاع می‏شود یا به وجهی وجودی در اسماء الهی قهری و جلالی. در مورد نحوه سازگاری این دو رای می‎توان هر دو دیدگاه را به نحو معقولی به دیگری برگرداند. حکمت‏ها و اهداف نهفته در حصول بلایا و دردها و رنج‎ها نیز از دیگرمحورهایی است که ابن‎عربی در این موضوع به آن پرداخته و در این زمینه به دو مفهوم امتحان و گناهان اشاره کرده است.

Analysis of the Category of Disaster and suffering in Ibn Arabi’s mysticism

The issue of human disasters and pains and sufferings in the world has been considered by mystics and their important and innovative views have been presented in this field that have been less studied. Ibn Arabi, as one of the most prominent and influential Muslim mystics, has extensive statements and opinions in this field that deserve to be reported and studied. He has spoken both in the theoretical aspects of this issue and in the practical aspects, which in this article we will deal with the theoretical aspects. The issue discussed in this article is how disaster and suffering in the world are analyzed from an ontological perspective. In this regard, we come across three bases in Ibn Arabi’s works: semantics, the truth of disaster and suffering, the philosophy and goals of creation of disaster and suffering. In semantics, he deals with the two concepts of &good and evil& and &disaster&. In discussing the truth of disaster, he has proposed two ontological and divinity (cosmological) views, which in general, the truth of disaster and evil, is either referred to as nonexistent in the Fixed lords (al aayan al sabetah), or as an existential aspect in the Divine glorious names. Regarding the compatibility of these two views, both views can be reasonably returned to each other. Philosophies and hidden goals in achieving disasters, pains and sufferings are also among the other axes that Ibn Arabi has dealt with in this regard and in this regard he has pointed out the two concepts of divine experiment and sins.