بنیاد و فرایند انسان ‌ هستی‌شناختی توسعه نظر و عمل انسان ازمنظر حکمت متعالیه

توسعه و پیشرفت در واقعیت انضمامی‌اش وابسته به توسعۀ نظر و عمل انسان است و توسعۀ نظر و عمل انسان بر بنیاد قوا، ساحات وجودی، حرکت، ادراک و فعلِ انسان پدید می‌آید؛ ازاین‌رو فرایند حرکت وجودی و جوهری انسان در ساحت فردی و اجتماعی، مقوِّم توسعه و پیشرفت جامعۀ انسانی است. از منظر رهیافت و مبانی انسان‌‌ هستی‌شناختی حکمت متعالیه، انسان دارای مراتب وجودیِ عقلی، نفسانی و طبیعی است. این مراتب در هر دو بُعد حیات فردی و اجتماعی انسان، مقوم توسعۀ وجودی انسان و جامعه هستند. در این مقاله با توجه به مراتب قوای وجودیِ انسان و نحوۀ گسترش آنها در ابعاد فردی و اجتماعی، سه لایۀ طولی و متوالیِ توسعۀ عقلی‌ و نظری، توسعۀ اخلاقی و عملی و توسعۀ مدنی و نهادی شناسایی شدند. ویژگی مهم این دیدگاه در مقایسه با رهیافت‌ها و دیدگاه‌های مدرن و معاصر در تاریخ فلسفۀ غرب آن است که می‌تواند تبیینی یکپارچه، جامع، فرایندی و مترتب از مراتب واقعی، ارزشی، نهادی، فردی و اجتماعی حیات انسان ارائه دهد؛ به گونه‌ای که دچار چالش در تبیین پیوند میان واقعیت و ارزش و فرد و جامعه نشود.

The Human Ontological Foundations of the Development of Human’s Viewpoint and Practice from the Perspective of Transcendent Wisdom

Development and progress in its concrete reality depends on the development of human’s viewpoint and practice. The development of human’s thought and practice arises on the basis of human’s powers, existential areas, movement, understanding and action. Thus, the process of existential and substantial movement in the individual and social domain is the constitutive to the development and progress of human society. From the point of view of the human ontological foundations and approach of transcendental wisdom, man has existential level of rational, soul, and natural. In both the individual and social dimension of human life, these levels are constitutive to the existential development of human and community. In this paper, considering the levels of the human’s existential powers and how they extend to the individual and social dimensions, three longitudinal and sequential layers of rational and theoretical development, ethical and practical development, and civil and institutional development were identified. An important feature of this view compared to modern and contemporary approaches and views in the history of Western philosophy that can provide an united, comprehensive, process description, resulting from realistic, value, institutional, individual, and social stages of human life, so that do not be challenged in explaining the link between reality and value and the individual and society.