نقش فقه در تکوین هویت تشیع امامی

هویت مقوله‌ای است که امروزه در علوم اجتماعی اهمیت فراوان دارد و از ابعاد مختلف مورد پژوهش قرار می‌گیرد. یکی از ابعاد آن، هویت دینی است که فقه، قانون رفتارهای آن است. درباره نقش فقه در هویت شیعه امامیه، با سه دیدگاه روبه‏رو هستیم. برخی پژوهشگران با نادیده‌گرفتن بُعد فقهی تلاش کرده‌اند بعد عرفانی شیعه امامیه را برجسته نموده، به نوعی هویت شیعه را با تصوف پیوند بزنند. برخی دیگر مانند ابن‌تیمیه با آنکه نقش فقه امامیه در شکل گیری هویت شیعه را می پذیرد، مشروعیت آن را انکار کرده، بنیان تشیع را برکفر و نفاق و ساخته فردی یهودی معرفی می کند. نظریه مختار در این پژوهش که دیدگاه رسمی امامیه است و برخی از شیعه پژوهان غربی نیز کمابیش به آن اذعان دارند، آن است که از آغاز شکل گیری شیعه، احکام شرعی و چگونگی استنباط آن و مراجع صلاحیت دار برای آن نقش پررنگی در هویت شیعه داشته است. روایات تقیه، احادیثی که انحرافات و بدعت های فقهی پدیدآمده پس از عصر رسول خداj را گزارش می کند و نیز برخی گزارش های تاریخی از شواهد صدق این مدعاست.

The role of jurisprudence in the origination of Shiite’s identity

Today, identity in Social Sciences is very important and it is studied from different dimensions. One of its dimensions is the religious identity of which jurisprudence is the law of its behaviors. Regarding the role of jurisprudence in Shiite’s identity, we face three perspectives: Some scholars, by ignoring the jurisprudential aspect, have tried to highlight the mystical aspect of Shiite and in some way associate Shiite’s identity with Sufism. Others, like Ibn Taymiyyah, despite accepting the role of Shiite’s jurisprudence in shaping Shiite’s identity, but denied its legitimacy and the foundation of the Shiite is introduced by paganism and discord, and constructed by a Jewish person. The chosen theory in this article, which is the usual viewpoint of Shiite and some Western scholars have more or less acknowledged it, it is: since the beginning of formation of Shiite, religious judgments and how to interpret it and qualified authorities have played a key role in Shiite’s identity. Some evidence of the truth of this claim is: the prevarication narrative, narratives that have revealed jurisprudential deviations and innovations after the age of the Prophet of Allah and some historical reports.