عرفان در افق اندیشه استاد شهید مرتضی مطهری (ره)

در این مقاله بر آن شده ایم تا «عرفان» را از دیدگاه استاد شهید مطهری بررسی کرده، به تبیین نگرش ها و گرایش های عرفانی او بپردازیم؛ چه این که استاد، عرفان را از نوع شناخت شهودی و مبتنی بر سیر و سلوک عملی دانسته تا انسان عارف سالک، از مرحله «فهمیدن» به منزل «رسیدن و دیدن» تکامل یافته، به مقام توحید در مراتب گوناگون نائل شود که عرفان را با توحید ناب و انسان کامل نسبتی تام و تمام خواهد بود و در این جهت برخی از اصول عرفانی از وحدت شخصی وجود، سلوک و شهود، ریاضت وعشق و محبت بررسی شده و استاد، مقوله «وحدت وجود» را در مقام تصور و تصدیق از نوع سهل و ممتنع دانسته، معتقد است: بسیار اندکند کسانی که به حقیقت معنا و ماهیت آن می پردازند.به اعتقاد استاد، عرفان با تصوف فرق دارد و اولی را مقوله ای فرهنگی و دومی را اجتماعی می داند و به شدت بر نظریه اصالت، استقلال و عنای عرفان اسلامی و زایش و رشد و بالندگی عرفان اسلامی از دامن فرهنگ و آموزه های قرآنی - روایی تاکید دارد و نظریه بیگانه بودن عرفان با آموزه های اسلامی یا التقاطی و تلفیقی بودن عرفان اسلامی با عرفان های هندویی، مسیحی و... را نقد کرده، نمی پذیرد؛ اگر چه تاثیر و تاثر فرهنگ های اخلاقی - عرفانی را با عرفان اسلامی قبول دارد.و نیز در این مقاله بر آن شدیم تا به تجلیات و نماد و نمونه ای از گرایش های عرفانی استاد شهید مطهری و تحول تکاملی اندیشه، انگیزه وعمل وی از حکمت به عرفان به ویژه در اواخر عمر گرانبهایش اشاراتی داشته باشیم.