رویا و معرفت

رویاشناسی جوانب هستی شناختی، اخلاقی، روان‌شناختی، معرفت شناختی و... دارد. در این نوشته تنها به یک پرسش معرفت شناختی پاسخ داده شد: آیا رویا می تواند منبعی برای معرفت به بعضی از وقایع فراتر از بدن و روان ما به شمار آید؟ پاسخ این پرسش از نظر آیات و روایات و ادله عقلی مثبت است. سیره همیشگی عالمان دینی و اهل شرع نیز بر اعتماد به بعضی رویاها دلالت دارد. دلایل قرآنی، هشت رویایی است که قرآن به صورت تاییدی ذکر می کند و ادلۀ روایی، روایات زیادی است که از سویی به اعتبار رویا دلالت می کند و از سوی دیگر به لزوم دقت در اعتماد به رویا توجه داده است. دلیل عقلی تجارب بشری در روی‌دادن چنین رویا هایی است که ابن سینا به آن استدلال کرده است. همچنین می توان بر اساس اصطلاحات و ادبیات معرفت شناسی جدید نیز بر این مدعا استدلال کرد. این نوشته در پی استدلال بر امکان معرفت بخشی برخی از رویاها، بر اساس ادله قرآنی، روایی و عقلی است؛ اما چند بحث خارج از مقصود ماست؛ از جمله بحث از دایرۀ آموزه‌های قابل استفاده از رویا و نسبت معارف مبتنی بر رویا و معارف مبتنی بر دیگر منابع معرفت.

Dream and Knowledge

Knowledge of dreams has different aspects such as ontological, ethical, psychological and epistemological and etc. Only one epistemological question is answered in this writing: can dreams be considered as a source of knowledge for some events which are beyond human's body and psyche? The answer to this question is positive according to Qur'an's verses and tradition and reason. The conduct of religious scholars and followers has always been to trust some dreams. Its Qur'anic reasons are the eight dreams mentioned and affirmed by the Holy Qur'an and its traditional reasons are plenty of narrations which prove the validity of dreams on the one hand, and stress on the necessity of paying attention to the dreams we may trust on the other hand. Its rational reason is human's experience in the occurrence of such dreams which has been argued by IbnSina. This claim can also be proved using modern epistemological terms and expressions. This article will try to prove the possibility of cognitivity of some dreams based on Qur'anic, traditional and rational reasons; but a couple of discussions are not meant in this article including the domain of useful teachings obtained in dreams and the relation between the knowledge which are based on dreams and the ones which are based on other sources of knowledge.