شناسایی الگوهای گردش جوّی پدیدآورندۀ بارش‌های مهم همراه با بی‌هنجاری سرد در تهران: مقایسۀ دو روش خوشه‌بندی

پژوهش حاضر با هدف مقایسه و ارزیابی توانمندی دو روش خوشه‌بندی با پیش‌پردازشگر تحلیل مولفه‌های اصلی و روش تحلیل مولفه‌های اصلی با آرایۀ t، در شناسایی الگوهای گردش جوّی پدیدآورندۀ بارش‌های مهمِ تهران به انجام رسیده است. برای این منظور با استفاده از داده‌های بارش روزانه زمستانۀ ایستگاه مهرآباد در دورۀ آماری 2013-1951 تعداد 133 رویداد بارشی متوسط تا سنگین برای منطقه شناسایی شد. با اعمال دو روش طبقه‌بندی یاد شده در بالا بر روی داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیلی روزهای یاد شده مستخرج از مراکز ملی پیش‌بینی محیطی/ مرکز ملی پژوهش جوّی (ncep/ncar)، 133 روز مورد مطالعه به ترتیب به 10 و 6 گروه مختلف، طبقه‌بندی شد و نتایج آن‌ها با استفاده از آزمون‌هایی، مقایسه و مشخص شد که الگوهای گردش جوّی به دست آمده از روش تحلیل مولفه‌های اصلی با آرایۀ t مناسب‌تر است و با واقعیت هماهنگی بیشتری دارند. از این رو با استفاده از نتایج این روش ارتباط بین رویدادهای بارشِ مهم تهران با الگوهای گردش جوّی پدیدآورندۀ آن‌ها مورد بحث قرار گرفت. نتایج نشان داد که هرچند هر شش الگوی گردش توانایی ایجاد بارش متوسط تا سنگین را در تهران دارا هستند، اما همۀ رویدادهای فرین به مقدار بیش از چهل میلی‌متر بر روز از آنِ دو الگوی اول و دوم بوده است. به‌جز الگوی پنجم، بی‌هنجاری دمایی در در هنگام رخداد بارش‌های مهم تهران دارای ساختار بارز دوقطبی با کشیدگی جنوب‌سوی هوای سرد در غرب کشور و به‌تناظر کشیدگی شمال‌سوی هوای گرم در شرق کشور است.