جابه‌جایی مرز شمالی پُرارتفاع جنب‌حاره در نصف‌النهارهای متفاوت ایران

نوار همگرایی درون‌حاره‌ای (itcz) در فصل‌های گوناگون سال دارای جابه‌جایی نصف‌النهاری است که موجب جابه‌جایی نوار پُرارتفاع جنب حاره (sth) می‌شود. هدف از این پژوهش تعیین موقعیت مرز شمالی نوار sth عبوری از روی ایران در مقیاس ماهانه در دوره 1948-2010 است. داده‌های ماهانه ارتفاع ژیوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال از بازکاوی ncep برای نه نصف‌النهار ایران به فاصله °5/2 استخراج شد. با مشاهده پشت سر هم تعداد 756 نقشه هواشناسی، پربند ارتفاعی5840 ژیوپتانسیل متر درحکم مرز شمالی نوار sth انتخاب شد و سپس سری زمانی ماهانه موقعیت آن به‌‌کمک برنامه‌نویسی در محیط گرادز (grads) صورت گرفت. نتایج نشان داد که به‌طور میانگین کمترین عرض جغرافیایی موقعیت نوار sth در ماه ژانویه در مدار n°18 و بیشترین آن در ماه اوت در مدار n°39 مشاهده می‌شود؛ به‌طوری‌که جابه‌جایی آن روی نصف‌النهارهای عبوری از روی ایران به 21 درجه می‌رسد. میانگین‌های اقلیمی sth در دوره 1981-2010 نسبت به دوره 1951-1980 حدود n°8/2 به سمت شمال به تقریب در همه ماه‌های سال جابه‌جا شده‌اند. لذا آزمون مان-کندل در مقیاس ماهانه و سالانه صورت گرفت و نشان داد که روند افزایشی معنی‌دار در سطح 01/0 با میانگین تقریب شیب 07/0 در دوره مورد بررسی وجود دارد که این بیانگر سیگنال تغییرات اقلیمی گردش جوّی در ایران است.