بررسی افت‌وخیزهای زمستانی ازن کلی جوّ مربوط به امواج مقیاس همدیدی در منطقه ایران

در این تحقیق، پریشیدگی‌های ازن کلی ایجاد شده از امواج وردسپهر بالایی زمستانی در منطقه ایران برای سال‌های 2005 تا 2013 بررسی شده است. حضور ناوه‌‌ها و پشته‌‌های وردسپهر بالایی زمستانی در منطقه می‌‌تواند باعث افزایش و کاهش مقدار روزانه ازن کلی در منطقه شود. این الگوهای توزیع ازن کلی از نقشه‌‌های ارتفاع ژیوپتانسیلی در سطح hpa 300 تبعیت می‌‌کنند. افزایش روز‌به‌روز ازن در اثر ناوه ممکن است تا مقدار du 140 و کاهش روز‌به‌روز ازن در اثر پشته ممکن است تا مقدار du 75 برسد. اغلب این افزایش‌‌ها و کاهش‌‌های ازنی، کل منطقه ایران را تحت‌تاثیر قرار می‌‌دهد ولی بیشینه آنها بیشتر در محدوده عرض‌های 30-35 درجه شمالی و 50-60 درجه شرقی رخ می‌‌دهد. این بیشینه‌‌های افزایش روز‌به‌روز ازن یا در محدوده بیشینه روزانه ازن و یا در نزدیکی گرادیان شدید پربندهای ازنی روزانه تشکیل می‌‌شوند. موقعیت بیشینه افزایش و کاهش روزانه ازن به‌‌ترتیب در نزدیک محور ناوه‌‌ها و پشته‌‌ها و همچنین در سرعت‌‌های کم جریان جتی جنب‌‌حاره‌‌ای قرار دارد. در مناطق گرادیان افقی شدید ازنی در محدوده محور ناوه و در راستای نصف‌النهاری، مقدار افزایش ازن بر کاهش ارتفاع ژیوپتانسیلی برای الگوهای گوناگون بین du/gpm 2/0 تا 8/0و به‌طور متوسط du/gpm 5/0 است. در اغلب الگوهای به‌دست آمده، بیشینه سرعت نزولی هوا بیش از pa/s 2/0 و نمونه بیشینه سرعت نصف‌النهاری باد بیش از m/s 30 و نشان‌‌دهنده فعالیت موج قابل‌‌ ملاحظه‌‌ای است. این فعالیت موج می‌‌تواند هوای با غلظت زیاد ازن وردسپهر فوقانی را که از منطقه شکست امواج سیاره‌‌ای راسبی در پوشن‌سپهر (stratosphere) عرض‌های بالا منشا می‌گیرد، به عرض‌های کمتر در این منطقه بیاورد.