مقایسه طرحواره‌های گسیل گردوخاک در برآورد شار قایم آن در نواحی چشمه‌ای ایران

در این پژوهش شبیه‌سازی‌های آهنگ گسیل گردوخاک در ایران توسط دو طرحواره مارتیکورنا- برگامتی- آلفارو (mba) و شایو در 24 می 2012، که پدیده گردوخاک در بسیاری از نقاط کشور گزارش شده بود، باهم مقایسه شده است. داده‌های لازم برای اجرای طرحواره‌ها از شیبه‌سازی مدل wrf بدست آمده است. بررسی‌ها نشان داد که تعداد چشمه‌های گردوخاک حاصل از طرحواره mba کمتر از طرحواره شایو است. شار قایم گردوخاک (vdf) طرحواره mba در بعضی نواحی چشمه‌ای بزرگ‌تر و در بعضی دیگر کوچک‌تر از طرحواره شایو است. در مناطقی که طرحواره شایو مقدار صفر را برای vdf برآورد کند، طرحواره mba نیز همین مقدار را برآورد می‌کند، اما برعکس آن لزوماً درست نیست. در تاریخ مورد بررسی هر دو طرحواره بیشینه vdf را در ساعت 11 نشان داده اند. بیشینه vdfتوسط طرحواره شایو 8/86 در نقطه 27/30 و 35/57 و توسط طرحواره mba برابر 45/18 در نقطه 24/33 و 35/51 رخ داده است. طول زبری و فشار موم‌سانی خاک به‌ترتیب تاثیرگذارترین پارامتر‌ها در برآورد vdf با طرحواره‌های mba و شایو هستند. سرعت اصطکاکی و پارامتر‌های سطح و خاک در برآورد شار قایم گردوخاک آن‌قدر پیچیده عمل می‌کنند که در مقایسه برآوردهای طرحواره‌ها باید تاثیر هم‌زمان آنها را در نظر گرفت. بیشینه vdf در زمان‌هایی از شبانه‌روز است که رطوبت خاک کمینه و سرعت اصطکاکی ( ) بیشینه مقدار را داشته باشد. همچنین، در هر ناحیه‌چشمه‌ای به دلیل تغییرات ناچیز رطوبت خاک در یک شبانه روز، تغییرات شبانه‌روزی شار قایم گردوخاک بیشتر متاثر از تغییرات شبانه‌روزی سرعت اصطکاکی است. ارزیابی این طرحواره‌های گسیل، نیازمند برآورد vdf به روش‌های تجربی و یا سنجش از دور است.