بررسی تغییرات بلند‌مدت جت سطوح پایین روی دشت کویر

در این مطالعه توزیع منطقه ای و ویژگی‌های جت سطوح پایین (llj) در منطقه کویر مرکزی واقع در جنوب رشته کوه البرز شامل گستره افقی و قائم و تغییرات زمانی آن بررسی شده است. علاوه بر این سازوکارهای مختلف شکل گیری جت سطوح پایین (llj) بررسی شده و ویژگی‌های  lljروی دشت کویر و شباهت‌های آن با سایر پدیده های مشابه در شرق و جنوب‌غرب کشور مقایسه شده است. در پژوهش حاضر از داده‌های بازتحلیل era-interim (erai) برای بازه زمانی 1979-2017 استفاده شده است. با استفاده از داده‌های مشاهداتی داده‌های بازتحلیل از نظر کیفی ارزیابی و ملاحظات به‌کارگیری داده‌های بازتحلیل برای مطالعه  llj در شبکه منظم ارائه شده است. با به‌کارگیری شاخص‌های مرتبط با تغییرات زمانی و تغییرات قائم (نیم‌رخ) سرعت باد در محور جت و با استفاده از داده‌های بازتحلیل، ابزاری تهیه شد که ضمن آشکارسازی  lljدر هر نقطه از شبکه دامنه مورد مطالعه روی کویر مرکزی، میانگین بلند‌مدت (1979-2017) فصلی و ماهیانه سرعت باد در محور جت برایماه‌های تابستان محاسبه و تعیین شود. نوسان شبانه‌روزی جت با استفاده از داده‌های بازتحلیل نشان می دهد که مطابق تعریف بلکادر (1957) جت روی کویر مرکزی جزء دسته lljها طبقه‌بندی می شود و بررسی ساختار افقی و قائم نشان می‌دهد که محور جت (سرعت بیشینه باد) در ارتفاع حدود 850 میلی‌بار قرار می گیرد و بر اساس داده‌های مورد استفاده با تفکیک زمانی 6 ساعت، بیشینه و کمینه سرعت باد در این تراز به‌ترتیب در ساعت utc 00 و utc 12 است که علت اصلی آن تشکیل وارونگی دما در لایه های زیرین جو در هنگام شب و کاهش قابل‌ملاحظه نیروی اصطکاک سطحی و همچنین از بین رفتن تلاطم گرمایی ناشی از خورشید در هنگام شب در لایه‌های زیرین جو است. میانگین سرعت باد در محور جت در ماه ژوئن بیشینه و در ماه اوت کمینه است. زمین بررسی موردی ساختار قائم شیو دمای پتانسیلی و چینش باد نشان داد که انتقال تکانه از محور جت به سطح زمین سبب خیزش گردوخاک در مناطق مستعد کویر و انتقال آن به شهرهای حاشیه ای کویر مانند تهران، قم و کاشان می شود.

A climatological study of the Low Level Jet in Central Desert of Iran (Dashte Kavir)

Nocturnal lowlevel jets (NLLJs) occur frequently in many parts of the world. These low level jets are important in heat, dust, moisture and even insects transport for long distances; hence their characteristics have been the subject of many studies. There are many regions in mountainous areas of Iran that experience NLLJs for which the NLLJ over the Dashte Kavir (DK) is an important one that occur in summer months. The occurrence and other detailed characteristics of NLLJs over the DK in the north desert region of Iran and south of the Alborz chain are not well known. There are not much observational wind profiles available to study the jet in the region. So, we have used the ERAInterim Reanalysis data that provide long enough historical grid data that can be used for this kind of studies. This paper climatologically presents the occurrence of NLLJs and its characteristics over the DK by analyzing multiyear ERAInterim reanalysis. We have compared the reanalysis data with surface observations from 11 synoptic stations in the DK region in the long period (19792017) and also a 40m tall observation platform to find correspondence between the two. It is found that the ERAInterim data set can capture the real atmospheric parameters and thus can be used to study NLLJs’ features in the region. The NLLJs occur in most of the summer nights, which are primarily easterly to northeasterly. The jet core typically appears at 850 hPa at the top of the surface inversion layer with monthly average speed of 9 to 14m/s in its core. Based on the Inertial oscillation theory or Blakadar (1957) effect, most NLLJs are located above the nocturnal inversion during the warm season nights, while during the cold season, the wind regime changes and weak westerly winds dominate in lower levels in this area. Based on the 6 hours’ resolution of the available reanalysis data, NLLJs above the inversion have strong daily oscillations and the maximum wind speed occurs at 00 and the minimum at 12 UTC and an annual cycle with a mean monthly maximum speed in June. We quantified mean monthly NLLJ parameters using some definitions and construct magnitudes of the NLLJ in every grid point in the DK region. The magnitude of the momentum in the lower atmosphere from the top of the surface layer to the top of the mixed layer is large for NLLJs of the warm season and using the bulk Richardson number, in a few case studies, the downward momentum transfer in weak stability conditions leads to dust rising in the region. The winds below the NLLJ core to the desert surface gain strength in summer, and these summer winds are coincident with an enhancement of rising dust that reduces visibility in the cities in the desert margins. The nocturnal jet seems to flow along the southern mountain range of Alborz that extents far west even to the Tehran greater plain. Such strong flow may have implication for air pollution ventilation of the Tehran area in summer. This phenomena can be interesting subject for future study in this area (Tehran) that suffers from acute air pollution episodes.