تغییرات مکانی رواناب، رسوب و آستانه شروع رواناب در حوزه آبخیز قره‌شیران اردبیل

تعدد عوامل موثر در خصوصیات حوزه آبخیز منجر به تغییرات مکانی و زمانی در فرآیندهای تولید رواناب و رسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تغییرات مکانی مقادیر رواناب، رسوب و آستانه شروع رواناب با استفاده از داده های شبیه سازی بارش در حوزه آبخیز قره شیران اردبیل انجام گرفت. شبیه سازی بارش با استفاده از دستگاه باران ساز در 45 نقطه در سازندهای مختلف زمین شناسی حوزه آبخیز انجام و پس از اندازه گیری مقدار رواناب و رسوب در هر نمونه متغیرهای مورد مطالعه با روش کریجینگ درون یابی و تغییرات مکانی ارزیابی و ارتباط مکانی مقادیر این متغیرها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نقشه های درون یابی نشان داد که سازندهای بخش های بالادست حوزه آبخیز (گدازه های داسیتی و تراکیتی) در آستانه های پایین (3.17-1.99 دقیقه) رواناب تولید می شود و به سمت سازندهای بخش های پایین دست (مانند پادگانه های آبرفتی قدیمی) آستانه تولید رواناب (7.25-6.13 دقیقه) افزایش می یابد. مقدار رواناب در بالادست حوزه (گدازه های داسیتی و تراکیتی) ، زیاد (7.25-6.07 لیتر بر مترمربع) ولی مقدار رسوب کم (1.66-1.25 گرم بر لیتر) و در پایین دست حوزه (مانند پادگانه های آبرفتی قدیمی) مقدار رواناب تولیدی کم (3.50-2.20 لیتر بر مترمربع) و مقدار رسوب تولید شده بیشتر (3.5-2.25 گرم بر لیتر) می باشد. نتایج ارتباط بین مقادیر تغییرات رسوب، رواناب و آستانه شروع رواناب در نرم افزار surfer نشان داد که در آستانه های بالای 4 دقیقه و رواناب های بین 5.5-2.5 لیتر، مقدار رسوب بیشتر از حدود 2 گرم بر لیتر می باشد و به طور کلی می توان گفت که در آستانه های پایین اثر تولید رواناب بر تولید رسوب در حوزه بیشتر است و در آستانه های بالا اثر تولید رواناب کاهش می یابد.