مدل‌سازی تغییر شکل منحنی تداوم جریان در حوضه کرخه

مدل سازی تغییر شکل منحنی تداوم جریان، یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده وابزار مناسبی برای تحلیل هیدرولوژیکی حوضه است. در این پژوهش تعداد 22 ایستگاه با آمار مناسب و دوره مشترک آماری سال های آبی 1378-1353 انتخاب شد. با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:50000 و تعیین موقعیت ایستگاه ها، محدوده مورد پژوهش مشخص و پارامترهای اولیه حوضه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)، استخراج شد. واحدهای سنگ شناسی با استفاده از نقشه زمین شناسی رقومی شده، با مقیاس 1:250000 استخراج و مساحت تحت پوشش هر واحد در هر حوضه محاسبه گردید. منحنی تداوم جریان با استفاده از داده های روزانه جریان، ترسیم و با استفاده از کد نویسی در محیط برنامه نویسی matlab شیب آخرین نقطه عطف منحنی محاسبه و درصد عدم تجاوز معادل آن بر روی محور افقی منحنی تداوم جریان، به عنوان شاخص تغییر شکل منحنی انتخاب شد. تحلیل عاملی با استفاده از 12 پارامتر انجام و همگن بندی با عوامل موثر صورت گرفت. سپس روابط رگرسیونی شاخص تغییر شکل منحنی تداوم جریان، با پارامتر های هیدرولوژیکی، زمین شناسی و هندسی حوضه ها در سطوح معنی داری کمتر از یک درصد تعیین گردیدند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد که کلیه متغیر ها در قالب چهار عامل طبقه بندی می شوند که در مجموع در برگیرنده 47/74 درصد از واریانس داده ها می باشند. عوامل ارتفاع متوسط، بارش متوسط سالیانه، چگالی زهکشی و شاخص جریان پایه در قالب عامل اول، عامل زمین شناسی در عامل دوم، مساحت حوزه و طول رودخانه اصلی در عامل سوم و ضریب جریان در عامل چهارم، به عنوان موثرترین پارامتر ها شناخته شدند. نتایج تحلیل شیب منحنی نشان داد که میزان صدک های منحنی، معادل آخرین نقطه عطف، در حوضه های منطقه پژوهش، بینq8 تا q60 متغییر است.

Modeling of flow duration curve deformation in Karkheh Basin

Modeling deformation of flow duration curve, is one of the most important issues in hydrology and it is the suitable tool to hydrological analysis of the catchment. In this research, 22 hydrometric stations with appropriate data and common period (19741999) were selected.The study area was determined, using positioning stations on the topographic map with a scale of 1: 50,000 and the initial parameters of the catchments were extracted using geographical information system. Lithological units using digital geological map, with a scale of 1: 250,000, extracted and the area covered by each unit in each catchment were calculated. Flow duration curves plotted using daily flow data and the slope of last inflection of the curve was computed, using coding in MATLAB programming environment. The exceedance value, at the latest inflection point selected as the deformation curve index. Factor analysis was performed using 12 parameters and Homogeneity was conducted based on effective factors. Then, regression models between deformation index of flow duration curve, with hydrological, geological and geometric parameters, at less than 1% significant level were determined. The results of Factor analysis showed that all variables are to be classified in terms of four factors which 74.47% of the variance was included. Parameters of average height, annual precipitation, drainage density and base flow index were identified in the first factor. Geology at the second, the main river length and the area in the third and runoff coefficient were identified as the fourth factor. The results of slope curve analysis showed that exceedance values, at the latest inflection point in the catchments of research area, vary between Q8 and Q60.