تحلیل تغییرات الگوی درون دهه‌ای دمای ایران طی نیم قرن اخیر

هدف از این مطالعه، بررسی و تحلیل تغییرات درون دهه ای دمای ایران می باشد. برای این منظور دمای ایران طی دوره 1390-1342 (پنج دهه) مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی تغییرات درون دهه ای از روش های زمین آمار موران محلی بهره گرفته شده است. در انجام محاسبات از امکانات برنامه نویسی در محیط نرم افزار surfer و نرم افزارmatlab و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم افزار gis بهره گرفته شد. ابتدا برای ایجاد نمای کلی از تغییرات درون دهه ای ایران آنومالی، گرانیگاه و توزیع مکانی میانگین برای هر دوره ترسیم گردیده است. نتایج نشان داد که عواملی محلی به ویژه ارتفاع و عرض جغرافیایی نقش بسزایی در ناهنجاری های دمای ایران داشته است به طوری که در هر پنج دوره شدیدترین ناهنجاری ها منطبق با نواحی کوهستانی و ارتفاعات بوده است این درحالی است که نواحی ساحلی کشور به دلیل عرض جغرافیایی پایین و ارتفاع کم تر دارای ناهنجاری های منفی بوده است. نتایج حاصل از تحلیل موران نشان داد که الگوی تغییرات درون دهه ای ایران طی دوره های مختلف تغییرات محسوسی داشته است اما در مجموع در هر پنج دوره نواحی ساحلی خلیج فارس دارای الگوی خوشه ای بالا (خود همبستگی فضایی مثبت) و رشته کوه زاگرس، شمال غرب کشور (بر فراز قلل سهند و سبلان)، بر فراز مرتفع ترین نقاط البرز (دماوند)، شمال شرق کشور در دامنه های شمال شرقی رشته کوه های خراسان و در مناطق مرتفع کرمان الگوی خوشه ای پایین یا خودهمبستگی فضایی منفی بوده است. مثبت و منفی بودن خود همبستگی در ارتباط با توزیع دما نشان از تمرکز بیشینه و کمینه این عنصر اقلیمی در منطقه دارد. با این وجود در تمام دوره ها این الگوی حاکم بر تغییرات درون دهه ای دما تقریباً یکسان بوده است.