ارزیابی تحلیلی گستردگی فضایی-کالبدی مناطق شهری و تاثیر آن بر تغیرات کاربری اراضی با استفاده از gis و rs (مطالعه موردی: شیراز طی دوره زمانی 1366-1392)

رشد و گسترش فیزیکی شهر فرآیندی پویا و مداوم است و امروزه به یکی از معضلات فضاهای شهری تبدیل شده است که طی آن محدوده های شهری و فضای های کالبدی آن ها در جهات عمودی و افقی باعث گسترده شدن شهرها به خارج از محدوده شهر می شود و اراضی اطراف شهرها تسخیر شده و تبدیل به سکونتگاه های جدید می شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی استفاده گردیده است. در این مقاله با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانه لندست 5 و 8 و با استفاده از تکنیک های پردازش تصاویر ماهواره ای تغییرات کاربری زمین در مقاطع زمانی 1366 تا 1392 با تاکید بر گسترش فضائی-کالبدی شهر شیراز مورد ارزیابی تحلیلی قرار گرفته و با استفاده از فنون پیش بینی تغییرات کاربری زمین از جمله روش تلفیقی سلول های خودکار و زنجیره های مارکوف روند احتمالی گسترش شهر شیراز تا سال 1402 مورد پیش بینی قرار گرفته است. شهر شیراز به عنوان مهم ترین مرکز جمعیتی و کلان شهر جنوب ایران در سال های اخیر مواجه با رشد بی رویه شهری بوده است؛ نتایج تحقیق نشان می دهد که مقدار مساحت ساخته شده شهر شیراز از 7327 هکتار در سال 1366 به 19451/61 هکتار در سال 1392 افزایش یافته است. نتایج حاصل از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن نشان می دهد که مقدار آنتروپی شهر شیراز در سال 1366 برابر با 2/4777 بوده است، درحالی که ارزش 2/1972 =(9)ln است. این مقدار در سال 1392، برابر 2/6957 بوده است. بر اساس مدل زنجیره مارکوف-سلول های خودکار، کاربری ساخته شده در سال 1402 در حدود 23096/61 افزایش داشته است که نسبت به سال 1392 حدود 3645 هکتار افزایش داشته است یافته های تحقیق نشان می دهد که گسترش کالبدی-فضایی شهر شیراز در امتداد جنوب شرقی و شمال غربی می باشد.