پدیده «برف دریاچه‌ای» و نقش آن در رخداد برف‌های سنگین کرانه جنوب‌غربی دریای خزر

در این مطالعه برای اولین بار عوامل موثر در پیدایش پدیده برف دریاچه ای و اثر آن بر رخداد برف های سنگین در حاشیه ی جنوب غربی دریای خزر طی سال های 2012 - 1982 مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور با استفاده از آمارهای بارش روزانه و ارتفاع برف، مجموعاً 7 موج بارش برف سنگین شناسایی و به کمک داده های مرکز ملی پیش بینی محیطی آمریکا (ncep/ncar)، میادین فشار، دما، ارتفاع ژئوپتانسیلی، مولفه های مداری باد و مولفه نصف النهاری باد مطالعه شدند. برای اثبات اثر دریای خزر روی سامانه های عبوری، شارهای سطحی شامل شار گرمای نهان ، شار گرمای محسوس، دمای هوای 2 متری ، میدان باد 10 متری و داده های روزانه ی دمای سطح آب (sst) دریای خزر، استخراج و نقشه های مربوط به آن ها و همچنین تفاضل دمای آب وهوای مجاور، طی دوره ی بارش برف رسم و تبیین گردید. نتایج نشان می دهند در تمامی موارد زبانه ی توده ی هوای پرفشار با منشا های مختلف که دارای هسته قوی و سرد می باشند در لایه های زیرین وردسپهر از روی سطح خزر عبور کرده و به سواحل جنوب غربی خزر وارد می شوند. علاوه بر سازوکار میان مقیاس و دینامیک حاکم بر ساختار سامانه های ذکر شده، دمای سطح دریا (sst) و به تبع آن میزان شارهای سطحی (شار گرمای نهان و شار رطوبت) مبادله شده بین سطح آب و توده ی هوای عبوری، نقش تعیین کننده ای در شدت بارش برف ایفا می کند. همچنین طول مسیر پیمایش توده ی هوا از روی پهنه ی آبی و منشای توده هوای سطحی نیز روی مقادیر کمی بارش موثر می باشند. در برخی موارد، شکل گیری الگوی بندال در لایه های میانی وردسپهر موجب بندآیی سامانه ی بارشی، تداوم انتقال شارهای سطحی و ماندگاری چندین روزه ی بارش برف در منطقه می گردد.