بررسی جدایی ‌گزینی‌های شهری گروه‌های مختلف جمعیتی شهر مشهد با تاکید بر ویژگی‌های سکونت

عدالت فضایی یکی از مهم ترین مسائلی است که امروزه ذهن بسیاری از برنامه ریزان شهری را به خود اختصاص داده است. جدایی گزینی های شهری یکی از عواملی است که مانع از تحقق عدالت فضایی در سطح کلان شهرها می شود و زمینه را برای تجمع گروه ها با ویژگی های اقتصادی و اجتماعی مشابه در یک محدوده فراهم می کند. گاهی اوقات این امر منجر به جدایی گروه های محروم و مرفه در سطح شهر شده و مانع از تماس های بین طبقاتی که زمینه ساز افزایش محرومیت، فقر و بزه کاری می باشد؛ می شود. هدف این پژوهش بررسی الگوهای فضایی جدایی گزینی در شهر مشهد به عنوان دومین کلان شهر ایران می باشد. به همین منظور با توجه به اینکه مسکن یک نمود کالبدی از ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در آن می باشد و خود یک نقش مهم و کلیدی در شهر ایفا می کند ، شش متغیر بعد خانوار، مساحت منازل مسکونی، تعداد اتاق در واحد مسکونی، کیفیت ساختمان ها، طول عمر آن ها و وضعیت مالکیت واحدهای مسکونی به منظور سنجش میزان جدایی گزینی های گروه های مختلف اجتماعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که کیفیت منازل مسکونی شهر مشهد در مقایسه با سایر متغیرها بالاترین میزان جدایی گزینی چند گروهی را به خود اختصاص داده است و از ناهمگونی بالایی برخوردار است. علاوه بر این نتایج نشان می دهد که با افزایش مساحت واحدهای مسکونی تعداد اتاق در واحد مسکونی افزایش می یابد حال آنکه با توجه به اینکه گروه های محروم قادر به زندگی در مناطق مرفه شهر نمی باشند برای اینکه بتوانند با هزینه کمتر مساحت بیشتری برای زندگی داشته باشند نواحی شرقی شهر را که در مقایسه با نواحی غربی از مساحت تفکیک و قیمت زمین پایین تری برخوردار هستند را برای زندگی انتخاب می کنند؛ همین امر منجر به افزایش بعد خانوار علی رغم کاهش مساحت واحدهای مسکونی می شود.