تحلیل سینوپتیک و شبیه سازی مسیر حرکت توفانهای شدید گرد‌و‌غبار (مطالعه موردی: جنوب غرب ایران)

آرایش گوناگون سامانه های فشاری در طول سال همراه با تاثیر عوامل محلی و هیدروکلیماتولوژیک سبب به وجود آمدن، صعود و انتشار انبوهی از ذرات گردوخاک، بویژه در نیمه ی غربی کشور میشود. در این مطالعه، به منظور بررسی شرایط سینوپتیکی موثر بر رخداد توفان های گرد وغبار در جنوب غرب ایران، به بررسی 500 روز دارای پدیده ی گرد و غبار با منشا فرامرزی (کد 06) که مقدار دید افقی را به کمتر از 1 کیلومتر داده کاهش داده بود و با استفاده از اطلاعات ایستگاه های سینوپتیک اهواز، خرم آباد، ایلام و کرمانشاه در یک دوره ی آماری سیزده ساله (20002012) پرداخته شده است. برای تحلیل آماری پدیدهی مذکور، در گام نخست، با بررسی دید افقی در چهار ایستگاه منتخب در سه طبقه ی کوچکتر مساوی 2 کیلومتر، 24 کیلومتر و بیشتر از 4 کیلومتر و ترسیم توزیع های فراوانی اندازه دید افقی های کمتر مساوی 1 کیلومتر با استفاده از نرم افزار smada، روزهای دارای کمینه ی دید افقی که دو ویژگی شدت و فراگیر بودن را بصورت توامان داشتند، انتخاب شدند. پس از دریافت دادههای دوباره پردازش شده و با استفاده از نرم افزار گردس نقشههای سطوح ژئوپتانسیلی، باد و فرارفت تاوایی تهیه و از نظر شرایط سینوپتیکی تحلیل شد. در ادامه، برای شناسایی منشا تولید گرد و غبار و شبیهسازی مسیر حرکت این ذرات از روش پسگرد رویکرد لاگرانژی مدل هایسپلیت استفاده شد و به منظور ارائه ملموس تر، مسیرهای افقی شبیه سازی شده بر روی گوگل ارث فراخوانی شدند. بررسی سینوپتیکی توفان های گردوغبار مورد مطالعه نشان داد استقرار سلولهای کم فشار در مرکز کشور، موجب همگرایی و مکش هوا در سطح زمین شده و تاوایی منفی در جنوب عراق و تاوایی مثبت نسبتاً قوی در نواحی داخلی ایران سبب تقویت حرکات سیکلونی و وزش باد شدید با جهت غربی در نواحی جنوب غربی ایران شده که این امر موجب انتقال گردوخاک از روی بیابانهای خشک مناطق مجاور به کشور شده است. بر اساس خروجی مدل هایسپلیت، برای سه توفان شدید گردوغبار مورد مطالعه، منشاهای تولید گرد و غبار ورودی به منطقه ، شامل مناطق خشک جنوب ترکیه، بیابانهای عراق و سوریه است که اغلب با جهات غربی و شمال غربی و با ارتفاع بالاتر از 1500 متر وارد منطقه شده اند.