پهنه‌بندی آب و هوایی شمال و شمال‌غرب ایران با استفاده از تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای

چکیده‌شناخت ویژگی‌های طبیعی هر منطقه‌ای به خصوص ویژگی آب و هوایی، می‌تواند در امر برنامه‌ریزی و آمایش آن سرزمین نقش عمده‌ای ایفا کند. پهنه‌بندی اقلیمی هر منطقه‌ای جهت شناخت توان‌های محیطی و بهره‌برداری از آن‌ها، و در مقابل شناخت محدودیت‌ها و حوادث طبیعی جهت پیش‌بینی و مقابله، ضروری می‌باشد. با توجه به تنوع محیطی، به‌ویژه تنوع آب و هواحاکم بر منطقه شمال و شمال غرب ایران‌، در این پژوهش به پهنه‌بندی اقلیمی این منطقه پرداخته شد. برای این منظور از داده‌های میانگین سالانه 18 مولفه آب و هوایی در 34 ایستگاه سینوپتیک منطقه با دوره آماری مشترک 21 ساله (2005 1985) استفاده شده است. روش مورد استفاده برای این مطالعه، روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای می‌باشد. در تحلیل عاملی با اعمال روش مولفه‌های اصلی، 18 عنصر اقلیمی منطقه در 5 عامل خلاصه شدند. این عوامل به ترتیب اهمیت عبارت از عامل رطوبی‌ ‌بارشی، حرارتی، باد، تندری و گرد‌و‌غبار می‌باشند. این عوامل در مجموع 35/93 درصد رفتار اقلیمی منطقه را تبیین می‌کنند. بعد از تعیین عامل‌ها، با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای ادغام بر اساس روش وارد، و معیار فاصله‌ی اقلیدسی‌، ایستگاه‌های منطقه از نظر ویژگی عامل‌ها گروه‌بندی شده و10 ناحیه اقلیمی در بخش شمال و شمال غرب ایران شناسایی گردید.