تحلیل ژئومتری حوضه‌های زهکشی با استفاده از شواهد ژئومورفولوژی تکتونیک (مطالعه موردی: چهار حوضه زهکشی صدخرو، کلاته ‌سادات، فاروب‌رومان و گلیان)

چکیدهشبکه‌های زهکشی به‌عنوان بخشی از لندفرم‌های ژئومورفولوژیک در مقابل حرکات نئوتکتونیک حساس هستند. هدف این پژوهش بررسی ناهنجاری سلسله مراتبی شبکه زهکشی و ارتباط آن با تکتونیک در حوضه‌های زهکشی صدخرو و کلاته‌سادات (دامنه جنوبی کوه‌های جغتای)، فاروب‌رومان (دامنه جنوبی بینالود) و گلیان (دامنه شمالی کوه‌های آلاداغ) می‌باشد. شاخص‌های ناهنجاری سلسله مراتبی (∆a)، تراکم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga)، شاخص انشعابات (r)، شاخص درصد عدم تقارن حوضه (paf)، نسبت شکل حوضه (bs) و میانگین طول آبراهه درجه ((ln1 در آن مورد محاسبه قرار گرفت. سپس رابطه خطی بین پارامترها و ضریب همبستگی بین آن‌ها به‌دست آمد. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که رابطه مستقیمی بین∆a و ga با ضریب همبستگی بالا (963/0r=) در حوضه‌های مطالعاتی وجود دارد. هم‌چنین رابطه مستقیمی بین پارامترهای ∆a و ga با پارامترهای ,paf bs و ln1 می‌باشد. ضریب همبستگی ∆aبا پارامترهای paf، bs و ln1 به ترتیب 796/0، 737/0 و 892/0 و ضریب همبستگی ga با پارامترهای paf، bs و ln1 نیز به ترتیب 920/0، 875/0 و 896/0 به‌دست آمد. رابطه معناداری بین r و دیگر پارامترها وجود ندارد. بررسی روابط بین پارامتر‌ها نشان‌دهنده کارایی بالای شاخص ∆a و ga در مقایسه با شاخص r برای شناسایی تکتونیک فعال حوضه‌های زهکشی می‌باشد. براساس شاخص‌های مذکور، هر چند تمام حوضه‌های مطالعاتی از نظر تکتونیکی فعال هستند اما بیش‌ترین فعالیت تکتونیکی به ترتیب در حوضه‌های فاروب‌رومان، صدخرو و گلیان و کم‌ترین مربوط به حوضه کلاته سادات می‌باشد.