تاثیر بارش‏ نقطه‏ای و منطقه‏ای در برآورد رواناب حوضه بالخلوچای

چکیدهدر دهه‏های اخیر به دلیل اهمیت فرآیند بارش رواناب توسعه مدل‏های مناسب برای تخمین رواناب از روی داده‏های بارش به مساله ضروری تبدیل شده است. بارش یکی از مهم‌ترین داده‏های ورودی به سیستم‏های هیدرولوژیکی محسوب می‏شود که به دو صورت بارش منطقه‏ای و بارش نقطه‏ای در نظر گرفته می‏شود. برای مدل‏سازی فرآیند بارش رواناب از مدل‏های هوشمندی که با پارامتر‏های ورودی و خروجی عملیات نگاشت را انجام می‏دهند و نتایج حاصل از دقت و صحت مناسبی برخوردار است، استفاده می‏شود. در این تحقیق برای تخمین رواناب خروجی حوضه بالخلوچای واقع در غرب استان اردبیل از مقادیر بارش پیشین و دبی پیشین تا سه روز قبل استفاده شده و بارش نیز در دو حالت بارش منطقه‏ای و بارش نقطه‏ای که مربوط به بارش 6 ایستگاه باران‏سنجی بوده، در نظر گرفته شده است. به منظور برآورد بارش–رواناب در حوضه بالخلوچای از مدل‏های هوشمند شبکه عصبی مصنوعی (ann) و برنامه‏ریزی ژنتیک (gp) و سیستم استنتاج عصبی–فازی تطبیقی (anfis) استفاده گردیده و نتایج توسط معیار‏های ارزیابی مقایسه شده است. مقدار ضریب تعیین (r2)، جذر میانگین مربعات خطا (rmse) و ضریب نش‏ساتکلیف (n s) مربوط به دقیق‏ترین مدل‌های بارش منطقه‏ای برای داده‏های آزمون به ترتیب 854/0، 573/0، 935/0 و در دقیق‏ترین مدل بارش نقطه‏ای برای داده‏های آزمون به ترتیب 852/0، 578/0، 932/0 می‏باشد. با توجه به نتایج حاصل از معیار‏های ارزیابی یاد شده، به دلیل بیش‌تر بودن ضرایب تعیین و نش‏ساتکلیف و هم‌چنین کم‌تر بودن مقدار جذر میانگین مربعات خطای بارش منطقه‏ای نسبت به بارش نقطه‏ای، بارش منطقه‏ای دارای نتایج دقیق‏تری نسبت به بارش نقطه‏ای می‏باشد.