تحلیل دگرگونی بافت تاریخی شهر سبزوار با استفاده از تئوری چیدمان فضا (1285 1385 ه.ش)

چکیدهاین مقاله با هدف بررسی نحوه دگرگونی ساختار فضایی هسته تاریخی شهر سبزوار در دو دوره زمانی (1285 و 1385 ه.ش) انجام شده است. آن‌چه که به عنوان مساله اصلی مطرح شده است، این است که چگونه به واسطه تغییر در چیدمان کالبدی عناصر شهری، ساختار فضایی بافت تاریخی تغییر می کند؟ این مقاله بر این فرض استوار شده است که تغییر پارامترهای فضایی رابطه مستقیمی با تغییرات کالبدی آن دارد.این فرضیه با محاسبه پارامترهای فضایی هسته تاریخی در دو مقطع تاریخی فوق مورد آزمون قرار گرفت. محاسبات نشان داد که هسته تاریخی شهر سبزوار در سال (1285ه.ش). ازمتوسط هم پیوندی (4946/0) و متوسط عمق فضایی (6059/18) برخوردار بوده است. هم‌چنین در این دوره مقدار دو پارامتر کنترل و اتصال به ترتیب برابر با (9983/0)و (1661/2)است. اما در سال 1385ه.ش. تخریب بازار و احداث خیابان‌های مختلف سبب افزایش میزان هم‌پیوندی به (8715/0) و کاهش عمق به (5638/12) شده است. هم‌چنین پارامتر اتصال به (3759/2) و کنترل به (0239/1) افزایش یافته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که محدوده مورد مطالعه در سال (1285ه.ش). از ساختاری منسجم برخوردار بوده که در آن بازار به عنوان هم‌پیوندترین فضای شهر(7433/0) نقش اصلی را در نحوه توسعه و دگرگونی شهر برعهده داشته است. اما در سال (1385ه.ش). خیابان بیهقی به‌عنوان هم‌پیوندترین فضای شهر سبزوار با مقدار (216/1) است. در این دوره خیابان بیهقی عامل اصلی گسستگی کالبدی و فضایی در محدوده بافت تاریخی است.