مطالعه تطبیقی روش ‌های کاربردی کاهش آسیب ‌پذیری شهر مقابل زلزله در ایران و جهان

زلزله یکی از مخرب‌ترین پدیده‌های طبیعی بوده که به دنبال آن طیف گسترده‌ای از آسیب‌ها مطرح می‌گردد: صرف‌نظر از خسارات اقتصادی وارد بر شهر و در مقیاس کوچک‌تر بر شهروندان، تلفات انسانی و مشکلات روحی ناشی از مرگ عزیزان، بی‌خانمانی و ناامنی هر یک به تنهایی یک بحران تلقی می‌شوند. از آنجا که نمی‌توان مانع از وقوع زلزله شد، باید در جستجوی راهکارهایی برای مقابله با آن بر آمد. در این میان بررسی خصوصیات و ویژگی‌های شهر می‌باید پایه و اساس اقدامات پیشگیرانه قلمداد شود. چرا که با فرض برابر بودن شدت زلزله، نحوه رفتار شهر است که می‌تواند زلزله را از یک پدیده طبیعی به یک فاجعه انسانی تبدیل نماید. هدف مقاله حاضر بررسی مهم‌ترین روش‌های جهانی و ملی در ارتباط با کاهش آسیب‌پذیری ناشی از زلزله و باز تعریف مجموعه راهکارهای شهرسازی در جهت کاهش آسیب‌های آن است. روش تحقیق با توجه به ماهیت داده‌ها به صورت کیفی و اسنادی است. درعین‌حال که برای بررسی تجارب و اقدامات مختلف، روش تحلیل مقایسه‌ای به کار گرفته شده است. سرانجام اینکه با توجه به ماهیت داده‌های تحقیق، شیوه پژوهش کیفی خواهد بود. نتایج حاکی از آن است که نمونه‌های جهانی تاکید بیش‌تری بر مساله بافت شهر شامل فضاهای باز، شبکه راه‌های ارتباطی و توده‌های کالبدی داشته در صورتی که در تجارب مربوط به ایران صرف‌نظر از مطالعات گروه جایکا، در غالب موارد نمونه‌های سنجش و کاهش آسیب‌پذیری در مقیاس تک بناها انجام‌شده و شاخص‌های اجتماعی نیز نادیده گرفته‌شده‌اند. سخن پایانی آن که کاهش آسیب‌پذیری شهرها در برابر زلزله در بلندمدت، زمانی محقق خواهد شد که ایمنی شهر در برابر آن به عنوان یک هدف در تمامی سطوح برنامه‌ریزی و بویژه برنامه‌ریزی شهری مورد نظر قرار گیرد.