عوامل اجتماعی-اقتصادی موثر بر میزان آسیب‌پذیری بافت مسکونی شهر تهران در برابر زلزله

گستردگی ساختمان های نامقاوم در برابر زلزله در شهرهایی نظیر تهران و نیز تمرکز بیش تر آن در فضا‌ها و در بخش‌هایی از جامعه، این سوال را مطرح می‌سازد که چرا میزان آسیب‌پذیری بافت مسکونی شهرها در فضا‌ها و در بین بخش‌هایی از جامعه بیش تر است؟ در این ارتباط، با توجه به نظریه‌های آسیب‌پذیری و نیز محوریت دیدگاه ساخت‌ اجتماعی، هدف این پژوهش، تحلیل تاثیر عوامل اجتماعی-اقتصادی بر میزان آسیب‌پذیری بافت مسکونی شهر تهران می‌باشد. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده شد. داده‌های مورد نیاز از روش‌های میدانی (پرسشنامه‌ خانوار و برداشت میدانی) و کتابخانه‌ای گردآوری شد. پرسشنامه‌ی خانوار از نمونه‌ای آماری با حجم 325 خانوار به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای-سیستماتیک تکمیل شد. جهت تحلیل داده ها از روش های همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده گردید. نتایج نشان داد بین میزان آسیب‌پذیری مسکونی و متغیرهای درآمد، منزلت شغلی، تحصیلات، پایگاه اجتماعی و ادراک خطرپذیری رابطه‌ای معکوس و به ترتیب به میزان 575/0-، 825/0-، 692/0-، 665/0- و 326/0- وجود دارد. مطابق نتایج رگرسیون چند متغیره حدود 83 درصد میزان آسیب‌پذیری مسکونی توسط متغیرهای پایگاه اجتماعی، سن، سرمایه‌ی اجتماعی، ادراک خطرپذیری، و کیفیت محله تبیین گردید. نتایج نشان داد عامل پایگاه اجتماعی نقش بیش تری در تبیین میزان آسیب‌پذیری بافت مسکونی نسبت به عوامل سن، ادراک خطرپذیری و سرمایه‌ی اجتماعی دارد. نحوه‌ی تاثیرگذاری عوامل بر میزان آسیب‌پذیری نیز با استفاده از مدل تحلیل مسیر تبیین شد. نتیجه این که جهت کاهش آسیب‌پذیری، علاوه بر عوامل فنی و مهندسی، باید عوامل اجتماعی-اقتصادی نیز به طور جدی مورد توجه قرار گیرد