تحلیلی بر فرایندهای تحول فرم کالبدی بافت قدیم شهر کاشان

بافت قدیم شهر کاشان از نمونه بافت‌های قدیمی با ارزشی است که به دلیل مشکلاتی از جمله عدم دسترسی‌های مناسب، انحطاط اقتصادی، فرسودگی کالبدی، فرسودگی سازمان اجتماعی و... با تحولات کالبدی، اجتماعی و اقتصادی مواجه می‌باشد و برخورد بی تفاوت با روند تحولات و فرایند های موجود موجب شده است که ساختار فضایی و کالبدی بافت دچار تغییر شود و ضمن تغییر فرم بافت، به تدریج ویژگی‌های نامطلوب بافت جدید را در خود منعکس نموده و در چارچوب خصوصیات بافت اُرگانیک، سیمای ناهنجاری عرضه نماید. لذا در این پژوهش با رویکردی جدید به بررسی مطالعات کالبدی فضایی و تاکید بر فرایند های تغییر دهنده فرم و سیمای بافت و تاثیر سازمان فضایی و ساختار کالبدی قدیمی شهر تاریخی در روند رشد و توسعه بافت قدیم و در کل آسیب شناسی کالبدی پرداخته می‌شود. جهت بررسی و تبیین موضوع پژوهش ترکیبی از روش‌های توصیفی، تحلیلی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج حاصله از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که کیفیت بنا و مصالح مورد استفاده در ساخت ابنیه مسکونی از جمله عوامل موثر در تغییر فرم و ریخت شناسی و تحولات کالبدی بافت قدیم شهر کاشان می‌باشند، به طوری که از مجموع 400 واحد مسکونی مطالعه شده در محدوده‌ی بافت قدیم شهر کاشان بیش از 60 درصد ابنیه مسکونی به لحاظ کیفیت بنا از نوع واحدهای مرمتی (نیمه فرسوده) و مخروبه و به لحاظ مصالح ساخت بنا از نوع خشت و گل می‌باشند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد بالا بودن هزینه ساخت و ساز به ویژه در مراکز بافت، عدم تناسب شبکه های دسترسی قدیمی با نیازهای امروز و در نهایت کم شدن احساس تعلق به بافت به ویژه در بین جوانان و مهاجران غیر بومی بافت از مهم ترین عواملی می‌باشد که در تغییر فرم و تحولات کالبدی بافت نقش داشته‌اند.