تحلیلی در مخاطرات محیطی و ژیومورفولوژیکی سکونتگاه‌های روستایی شمال منطقه مرند (دشت هالاکو)

حوادث و رخدادهای طبیعی مانند زلزله، سیل، ناپایداری دامنه‌ها، بارها زندگی را در روستاهای منطقه دشت هالاکو در شمال‌غرب استان آذربایجان شرقی تحت تاثیر خود قرار داده و خسارات و تلفات جانی زیادی به بار آورده است. اصولاً همه مناطق طبیعی زمین برای استقرار سکونتگاه‌های روستایی مناسب نیستند و اکثر روستاها در معرض تهدید جدی عوامل مختلف طبیعی و ژیومورفولوژیکی هستند و آسایش زیستی مردم را سلب کرده‌اند. شرایط توپوگرافی به عنوان عامل فیزیکی، بستر و پهنه استقرار و توسعه کالبدی روستاها تفاوت آشکاری از جهت، شیب، لیتولوژی، ساختارهای زمین شناسی، مورفولوژی دامنه‌ها، عناصر اقلیمی و وضعیت پوشش گیاهی دارند. تعدادی از روستاها در کوهستان‌های خشن قرار دارند و بعضی در کوهپایه‌ها و دشت‌ها واقع شده‌اند. در این مقاله مطالعات میدانی اساس کار بوده و هدف آشکار کردن تنگناهای ژیومورفولوژیکی روستاها است. مخاطرات محیطی و ژیومورفولوژیکی در دو گروه درون‌زاد (آندوژنیک) و برون‌زاد (اگزوژنیک) مورد مطالعه قرار گرفته است. منطقه از نظر فعالیت‌های دورن‌زاد بویژه زلزله مورد تهدید جدی قرار دارد و به عنوان پرخطرترین عامل به حساب می‌آید و از جهت مخاطرات برون‌زاد، ناپایداری دامنه‌ها و سیل روستاها را تهدید می‌کند. بحرانی‌ترین و مخاطره‌آمیزترین وضعیت را در روستاهای مرتفع کوهستانی بویژه روستای هرزند عتیق می‌توان مشاهده کرد.