تحلیل چشم اندازهای فرسایش بادی دشت بورالان، گستره‌ای بیابانی در پایکوه های آرارات با رویکرد آمایش سرزمین

در منتهی‌الیه شمال باختری ایران، ضلع شمالی شهرستان ماکو و مرز مشترک سه کشور ایران، ترکیه و جمهوری خود مختار نخجوان و در پای کوه آرارات کوچک پهنه‌ی بیابانی تحت عنوان «دشت بورالان» با اشکــــال ناهمواری‌های مختص خود واقع گــردیده که در کمتر مکانی از آذربایجان می‌توان مانند آن را یافت. عمده‌ترین چهره‌ی مشخصه‌ی این پهنه، گسترش روانه‌های بازالتی آرارات می‌باشد که بستر دشت را تشکیل داده و آن را از بقیه‌ی قسمت‌های فرورفتگی آراکس که محدوده‌ی جغرافیایی آن فراتر از مرزهای سیاسی کنونی را در بر می‌گیرد، به عنــــوان یک واحـد ژیومورفولوژیکی مستقل، تفکیک می‌نماید. در طول دوره‌های سرد کواترنر که دمای ارتفاعات مخصوصاً آرارات و متعاقباً سطح دشت پایین‌تر و سردتر بوده، با دخالت فرایندهای بیرونی به ویژه تخریب فیزیکی و در فصول گرم این دوره‌ها با دخالت رطوبت و تجزیه ی شیمیایی بر روی این روانه‌ها، ماسه‌های فعلی به وجود آمده و با تغییر شرایط آب و هوایی سرد به نیمه خشک کنونی و وجود اختلاف فشار بین کوهستان و سطح دشت، دامنه‌ی فعالیت فرسایش بادی، تپه‌های ماسه‌ای و تل‌های گیاهی گسترش یافته و در چاله‌هایی که در طول فصل زمستان و بارندگی‌های بهاری محل تراکم موقتی آب می‌باشد، مرداب و در نهایت شبه پلایاها شکل گرفته‌اند. شناسایی و مطالعه‌ی این اشکال با رویکرد آمایش سرزمین و ساماندهی فضایی هدف اصلی پژوهش حاضر است. این پژوهش بر اساس مشاهدات میدانی، مطالعات عکس‌های هوایی 1:55000، نقشه‌های توپوگرافی 1:50000، و زمین شناسی 1:250000 و 1:100000، تصاویر ماهواره‌ای به همراه کارهای آزمایشگاهی جهت تجزیه‌ی گرانولومتری آبرفت‌های رودخانه‌ای و ماسه‌های بادی انجام گرفته است.