ارزیابی ارتباط بین نوسانات شاخص های منتخب پیوند از دور نیمکره شمالی با تبخیر و تعرق بخش جنوبی حوضه آبریز رودخانه ارس

الگوهای بزرگ مقیاس اتمسفری با توجه به سیستمی بودن اقلیم کره زمین، به عنوان یکی از مهم ترین عوامل  موثر بر اقلیم مناطق مختلف جهان تلقی می شوند. این مساله،  اهمیت تحقیق بر روی فرآیندهای بزرگ مقیاس و تاثیرات آنها بر مناطق دورتر از یک منطقه معین را نشان می دهد. در این پژوهش، ارتباط بین شاخص های پیوند از دور نیمکره شمالی با تغییرات تبخیرتعرق ایستگاه های سینوپتیک جنوب حوضه آبریز رودخانه ارس طی دوره آماری 26 ساله (2017-1992) بررسی گردید. برای ارزیابی همگنی و توالی داده ها از آزمون توالی استفاده شد. برای بررسی ارتباط بین این الگوها  و تغییرات متغیر مورد مطالعه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. بالاترین ضریب همبستگی معنادار بین et ایستگاه ها و برخی از الگوها در حالت بدون تاخیر، با تاخیر زمانی 1، 2 و 3 ماهه به دست آمد که از نظر شدت ضعیف هستند. در حالی که در فصول مختلف، بیشترین ضرایب همبستگی معنی دار از متوسط تا خیلی قوی مشاهده شد بدین ترتیب که در اهر در فصول زمستان و بهار بین et و الگو های sca و ea در فصل پاییز با الگو های nao و ea  مشاهد ه شد در اردبیل در فصل بهار با الگوی sca و در فصول تابستان و پاییز باpol  و در پارس آباد در پاییز با ep/np  محاسبه گردید. بین فازهای ea، ea/wr و ep/np، فاز مثبت sca و فاز منفی pnaبا نمرات z برخی از ایستگاه ها همبستگی معنی دار با شدت ضعیف تا متوسط در سطح اطمینان 0/95 و بیشتر ملاحظه شد. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی پس رونده، علاوه بر معرفی موثرترین شاخص ها در مدل بندی et ایستگاه ها نشان داد که هیچ یک از  آنها، توان تببین بالای این متغیر  در حوضه ارس را ندارند. 

evaluation of relationship between oscillations of selected north hemisphere's teleconnection indices with evapotranspiration variations in southern section of aras river basin

because the climate is systemic, the large-scale atmospheric patterns, are considered as one of themost important factors that affect the climate in different regions of the world. this issue shows theimportance of research on large-scale processes and their effects on climate areas beyond a givenregion. in this study, the relationship between the north hemisphere's teleconnection indices andevapotranspiration (et) at synoptic stations in the south of the aras river basin during the 26-yearsstatistical period (1992-2017) was investigated. first, run-test was used to evaluate the sequence andhomogeneity of data. then, the pearson correlation coefficient and regression analysis were used toinvestigate the relationship between these patterns and the studied variable. significant correlation atthe basin scale was observed only between nao and pna patterns with low intensity and incompletenegative correlation. the most significant correlation coefficient was obtained between et stationsand some patterns with time delays of 1, 2, and 3 months and without delay, which are weak in termsof intensity. in different seasons, significant correlation coefficients were observed from moderate tovery strong. thus, at ahar station in winter and spring between et, scandinavia (sca) and eastatlantic (ea) patterns, in autumn with north atlantic oscillation (nao) and ea patterns wereobserved. at ardabil in spring with sca, in summer and autumn with polar/ eurasia pattern (pol),and at parsabad in autumn with east pacific/ north pacific pattern (ep/np). a significant correlationbetween both phases of ea, east atlantic/western russia (ea/wr), and positive phases of ep/np,sca, and negative phase of the pna with some station's z-scores was observed low to the moderateintensity at the confidence level of 0.95 and more. the results of the backward regression model, inaddition to introducing the most effective indices in the modeling of the station's et, showed that theydo not have the explain this variable in the aras basin.