بررسی شاخص سوزباد و ارتباط آن با پرفشار سیبری در استان های مجاور رشته‌کوه البرز

سوزباد، احساس دمای سردتر به دلیل از دست دادن گرما از طریق باد است. این پدیده تاثیرات مهمی بر زندگی انسان به خصوص در دورۀ سرد سال می گذارد و وابستگی زیادی به الگوهای فشار جوی که باعث تغییر در دمای هوا و سرعت باد می شوند، دارد. پژوهش حاضر به بررسی سوزباد و اثر پرفشار سیبری بر روی آن در استان های مجاور رشته کوه البرز پرداخته است. به این منظور ابتدا داده های روزانۀ دما و باد 13 ایستگاه سینوپتیک مجاور رشته کوه البرز در بازۀ زمانی 31 ساله (1986-2016) از سازمان هواشناسی کشور اخذ شد. سپس شاخص سوزباد در ایستگاه ها به صورت روزانه محاسبه گردید. برای بررسی اثر پرفشار سیبری بر روی سوزباد، 30 رخداد نمونه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از داده های فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 500، 700، 925، بردار باد تراز 700 و وزش دمایی تراز 700 هکتوپاسکال پایگاه دادۀ ncep/ncar استفاده و نقشه های مربوطه با استفاده از نرم افزار grads رسم شد. نتایج نشان داد که در ایستگاه های جنوب رشته کوه البرز سوزباد با تعداد و شدت بیشتری رخ می دهد. ایستگاه های قزوین و آبعلی در جنوب به ترتیب با میانگین سالانۀ 16 و 15 روز، بیشترین و ایستگاه های بابلسر و انزلی در شمال به ترتیب با میانگین سالانۀ 0/58 و 1/1 روز کمترین فراوانی سوزباد را دارند. بیشترین تعداد روزهای سوزباد شدید (شاخص کمتر از 10-) نیز در ایستگاه های آبعلی و قزوین (به ترتیب 5/39 و 3/65 روز در سال) رخ داده است. در حالی که ایستگاه های شمالی اساساً سوزباد شدید را تجربه نکرده اند. در مقیاس ماهانه، بیشترین فراوانی رخداد پدیده مربوط به ماه های ژانویه و فوریه است. تلفیق داده های ایستگاهی با داده های فشار نشان داد که از بین 30 رخداد منتخب، پرفشار سیبری فقط در 4 رخداد عامل وقوع سوزباد بوده است. در بقیۀ رخدادهای مورد مطالعه، عواملی مانند تشکیل ناوه، نفوذ زبانه های پرفشار از سمت دریای مدیترانه و دریای سیاه، و یا ترکیب عوامل (پرفشار سیبری، تشکیل ناوه و پرفشار مهاجر) باعث وقوع سوزباد شده است؛ اما نقش ناوه پررنگ تر بوده است.

study of wind chill index and its relation with siberian high pressure in adjacent provinces of alborz mountains

wind chill is the feeling of a colder temperature due to the loss of heat through the wind. this phenomenon has important effects on human life, especially in the cold period of the year, and is highly dependent on atmospheric pressure patterns that cause changes in air temperature and wind speed. the present study investigates wind chill and the effect of siberian high pressure on it in the neighboring provinces of alborz mountain range. for this purpose, first daily temperature and wind data of 13 synoptic stations adjacent to alborz mountain range in a period of 31 years (1986-2016) were obtained from the iranian meteorological organization. then the wind chill index (wci) in the stations was calculated daily. to investigate the effect of siberian high pressure on wind chill, 30 sample events were selected and analyzed. for this purpose, ncep/ncar data including sea level pressure, geopotential heights of 500, 700, 925 hpa, vector wind of 700 hpa and temperature of 700 hpa were used and the relevant maps were prepared using grads software. the results showed that in the southern stations of alborz mountain range, wind chill occurs with more frequency and intensity. qazvin and abali stations in the south with the annual average of 16 and 15 days, respectively, have the highest and babolsar and anzali stations in the north with the annual average of 0.58 and 1.1 days, respectively, have the lowest frequency of wind chills. the highest number of days with more severe wind chills (wci less than -10) also occurred in abali and qazvin stations (5.39 and 3.65 days per year, respectively), while the northern stations have basically not experienced more severe wind chills. on a monthly basis, the highest frequency of occurrence of the phenomenon is related to january and february. combining station data with pressure data showed that out of the 30 selected events, siberian high pressure was the cause of wind chill occurrence in only 4 events. in the rest of the studied events, factors such as trough formation, high pressure penetration from the mediterranean and black seas, or a combination of factors (siberian high pressure, trough formation and migratory high pressure) caused wind chills. but the role of trough has been more important.