شناسایی نقاط حادثه خیز جاده ای در محورهای ترانزیتی استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدلهای anp و bwm

افزایش وسایل نقلیه موتوری و استفاده روزافزون از اتومبیل در نیم قرن اخیر، اثرات نامطلوبی را به دنبال داشته است که از آن جمله میزان تصادفات و میزان خسارات جانی و مالی ناشی از آن در هر سال است. عوامل مختلفی ممکن است در بروز تصادفات جاده ای اثرگذار باشند که برخی از عوامل اجتناب ناپذیر بوده و برخی قابل کنترل می باشند. از جمله این عوامل می توان به مشکلات طرح هندسی مسیر، شرایط محیطی و عوامل انسانی اشاره کرد. بر همین اساس در این تحقیق به شناسایی نقاط بالقوه وقوع حوادث جاده ای در سطح جاده های ترانزیتی استان آذربایجان شرقی با استفاده از دو مدل bwm و anp پرداخته شده است. مدل bwm به عنوان مدلی نوین، از جمله مدل های تصمیم گیری چند معیاره می باشد که با در نظر گرفتن بهترین و بدترین معیار، به وزن دهی معیارها و زیر معیارها می پردازد و می تواند در مدل سازی های مختلف مکانی به کار برده شود. برای شناسایی نقاط حادثه خیز جاده ای از معیارها و زیر معیارهای مختلفی استفاده شده که شامل چهار معیار اصلی (عوامل اقلیمی، عوامل محیطی، عوامل توپوگرافی، عوامل جاده ای) و 14 زیر معیار است. در ادامه به منظور وزن دهی و بررسی اهمیت معیارها و زیر معیارها از دو مدل bwm و anp استفاده شده است و پس از محاسبه وزن معیارها و زیر معیارها و تلفیق آن ها با لایه های معیار، نقشه نهایی نقاط بالقوه وقوع حوادث جاده ای بر اساس هر دو مدل تهیه شده است. بر اساس نتایج به دست آمده معیار عوامل اقلیمی در هر دو مدل، از بیشترین اهمیت در وقوع حوادث جاده ای برخوردار می باشد و معیار عوامل محیطی از این نظر کمترین اهمیت را دارد. در زیر معیارهای مورد استفاده نیز در هر دو مدل، زیر معیار بارش بیشترین اهمیت و زیر معیار رود کم ترین اهمیت را در وقوع حوادث جاده ای دارند. از لحاظ مکانی در هر دو مدل مسیر کشکسرای - مرند خطرناک ترین مسیر و مسیر جلفا - نوردوز کم خطرترین مسیر در بین مسیرهای ترانزیتی استان آذربایجان شرقی می باشند. نتایج مقایسه دو مدل نشان می دهد مدل bwm با نرخ سازگاری 0/075 نسبت به مدل anp با نرخ سازگاری 0/09 عملکرد بهتری داشته است. همچنین تطبیق نتایج حاصل از دو مدل مورد استفاده با نقاط کنترل زمینی نشان از دقت و کارایی بیشتر مدل bwm نسبت مدل anp دارد.

identifying road accidental points in the transit roads of east azerbaijan province using f anp and bwm models

the increase in motor vehicles and the increasing use of cars in the last half century have had adverse effects. these include the number of accidents and the amount of financial and fatal accidents per year. various factors may affect road accidents, some of which are inevitable and some can be controlled. among these factors, we can mention the problems of geometric design of the course, environmental conditions and human factors. accordingly, in this research, identifying identifying road accidental points in the transit roads of east azerbaijan province using anp and bwm models. the bwm model as a new model is one of the multi-criteria decision-making models that taking into account the best and worst criteria, weighing criteria and sub criteria and it can be used in various spatial modeling. in this regard, four main criteria (climate factors, environmental factors, topographic factors, road factors) and fourteen sub-criteria were used. in order to weight and evaluate the importance of criteria and sub-criteria, two models of bwm and anp have been used and after calculating the weight of criteria and sub-criteria and integrating them with the standard layers, the final map of the potential road accident occurrences is based on both models. based on the results, the criterion of climatic factors in both models is of the highest importance in road accidents and the criterion of environmental factors is least important in this regard. below are the criteria used in both models, under the rainfall criterion, the most important and the lowest criterion of the river have the least importance in the occurrence of road accidents. the most dangerous route in terms of location in both the keshkeri-marand route and jolfa-nordoz route is the least dangerous route among the transit routes of the east-azerbaijan province. the results of the comparison of the two models show that the bwm model with a consistency ratio of 0.075 was better than the anp model with a consistency ratio of 0.09. also, the matching of the results from the two models used with ground control points indicates the greater accuracy and efficiency of the bwm model of the anp model