قابلیت پاجوش های ریشه درختی در برآورد فرسایش گالی با استفاده از تحلیل دندروژئومورفولوژیک در حوضه نیلکوه (گالیکش)، استان گلستان

درک صحیح فرایندهای ژئومورفولوژیک نقش مهمی در مدیریت فرسایش خاک ایفا می کند. فرسایش خاک ناشی از توسعه گالی ها یکی از مشکلات جدی محیطی است که موجب بر هم خوردن تعادل سیستم های طبیعی از طریق هدر رفت آب و خاک می شود.‌دندروژئومورفولوژی یکی از تکنیکهای جدید در تعیین فرسایش مبتنی بر درک مورفولوژی و ساختار ریشه و ساقه درختان است و جانشین مناسبی برای روش های سنتی موجود است. این روش در مورد آن بخش از ریشه ها بکار میرود که توسط فرایند فرسایش، عریان شده و قابل تعیین سن هستند. بعد از ظاهر شدن ریشه درختان ناشی از فرساش گالی، پاجوش ها شکل می گیرند. در این پژوهش، برآورد نرخ فرسایش گالی در حوضه نیلکوه (گالیکش) بر اساس تحلیل دندروژئومورفولوژیک حلقه های رشد سالانه پاجوش شکل گرفته بر روی ریشه درختان انجام شده است. بدین منظور تعداد 23 نمونه از ریشه درختان انجیلی و خرمالوی وحشی(خُرمندی) را که پس از فرسایش، منجر به شکل گیری پاجوش شده، مورد تعیین سن قرار گرفتند. حداقل و حداکثر سن نمونه ها 3 و 18 سال می باشد. در این بررسی ریشه هایی که سن آنها بازه زمانی سال های 1374 تا 1395 را در بر می گیرند، در طی دوره ای 3 ساله 95-1392 نمونه برداری شدند. در هنگام برداشت نمونه ها، اطلاعات مورد نیاز شامل ابعاد گالی و مختصات جغرافیایی نقاط برداشتی نیز ثبت شده است. سپس نمونه ها در شرایط طبیعی خشک گردیده و برای وضوح بیشتر حلقه با سمباده برقی صیقل داده شده است. نتایج نشان می دهد که در ارتفاعات بالا چون شیب توپوگرافی زیاد است، فرسایش بستر گالی افزایش می یابد در حالی که در ارتفاعات پایین دست شیب زمین کاهش می یابد و در نتیجه فرسایش کناری گالی افزایش می یابد. براساس نتیجه بدست آمده، میانگین حجم فرسایش سالیانه گالی ها برابر 0.043 متر مکعب و میانگین نرخ پسروی کناری و بستر گالی بترتیب 0.153 و 0.036 متر حاصل شده است.

the ability of the root suckers in the estimation of gully erosion by dendrogeomorphological analysis in nilkooh catchment(galikesh), golestan province.

accurate understanding of geomorphological processes plays an impoortant role in the management of soil erosion. soil erosion caused by the development of gully is one of the serious environmental problems that disturbs the balance of natural systems through the loss of water and soil. dendrogeomorphology is one of the new techniques to determine the erosion based on the appreciation of the morphology and structure of the tree roots and stems and it is a suitable substitute to traditional methods. this method is appiable for parts of roots that have been exposed by erosion processes and are datable.after tree root exposure due to the gully erosion, suckers can develop. in this study, the estimation of gully erosion rate in nilcooh (galikesh) catchment was carried out based on dendrogeomorphological analysis of annual growth ring of suckers formed on roots. in this regard, a total of 23 samples from the roots of broadleaf trees, including evangelical and wild persimmons, that have been exposed after erosion, were dated. the minimum and maximum ages of roots were 3 and 18 years respectively. in this study, roots that their ages were from 2001 to 2016 were sampled during 2013-2016. during sampling, the information such as dimension of gully and geographical coordinates were also recorded. then samples were dried in natural conditions and have been sanded for better clarity. results of this study reveal that the rate of gully bed erosion increases as elevation and gradient of earth surface increases while the rate of lateral gully erosion decreases as elevation and gradient of earth surface increases. the average of annual volume erosion of gully is 0.043 m3 and the rate of the average of lateral and bed gully erosion are 0.153 and 0.036 meter respectively.