تدوین و انتخاب استراتژی در راستای بهبود تاب‌آوری منابع آب دشت یزد ‌اردکان

رشد روزافزون جمعیت، توسعه فعالیت های اقتصادی و نیازهای بشر به منابع طبیعی از جمله منابع آب باعث ایجاد عدم تعادل بین عرضه و تقاضا شده و در نهایت ناپایداری و عدم تاب آوری این منابع را در اغلب مناطق دنیا به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک نظیر کشور ما ایجاد نموده است. هدف از این مطالعه، بررسی و تدوین راهبردهای بهبود تاب آوری منابع آب دشت یزد اردکان می باشد. در این پژوهش به منظور دستیابی به تاب آوری منابع آب دشت یزد اردکان، در آغاز با استفاده از مطالعات اسنادی (کتابخانه ای) به مطالعه مبانی نظری تحقیق پرداخته شد. در ادامه با استفاده از تکنیک دلفی و کسب اجماع خبرگان طی مراحل نظرسنجی و استفاده از پرسشنامه مولفه های مدل تحقیق پالایش و ارزیابی گردید. در مرحله بعد به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و تدوین استراتژی تاب آوری منابع آب دشت یزد اردکان و تشریح قوت ها، فرصت ها، آرمان ها و نتایج از مدل soar استفاده گردید. همچنین برای وزن دهی به این راهبردها، از الگوریتم آنتروپی شانون استفاده شد. بر اساس یافته های بدست آمده از مدل soar و با توجه به نتایج استقرار فعالیت های اقتصادی وابسته به آب به جای فعالیت کشاورزی در دشت یزد اردکان، نشان می دهد این ناحیه در حال گذار از ساختار اجتماعی - اقتصادی مبتنی بر فعالیت صرف کشاورزی به ساختاری جدید و وابسته به منابع آب است که منطبق با مفهوم تاب آوری گذار نمی باشد. نتایج این تحقیق نشان می دهد جهت افزایش تاب آوری منابع آب منطقه، ضرورت جایگزینی فعالیت های اقتصادی غیر وابسته به آب و با آلودگی کمتر مانند کسب وکارهای سبز، بوم گردی، انرژی های تجدیدپذیر و صنایع کم آبخواه در برنامه های توسعه و آمایش سرزمین بایستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بدین منظور اصلاح و بازنگری در الگوی توسعه صنعتی جهت کاهش وابستگی به منابع آب، ارزیابی مناطق مستعد و نامناسب رشد و توسعه با در نظر گرفتن ظرفیت منابع آب و بهره گیری از ظرفیتهای دانش بومی برای سازگاری بهتر با تغییرات اقلیم و محدودیت منابع آب به ترتیب با امتیاز 0/1970، ٠/١٧٥1 و ٠/١٥٢٤ به عنوان راهبردهای موثر جهت بهبود تاب آوری منابع آب دشت یزد اردکان معرفی گردید.

establishment and selection of strategy for improve resilience of yazd ardakan plain water resources

progressing population growth, development of economic activities and human needs for natural resources, including water resources, have created an imbalance between supply and demand, ultimately causing instability and inadequacy of these resources in most parts of the world, especially arid and semiarid regions such as our country. therefore, the objective of this study is to investigate and formulate strategies for improving water resource resiliency of yazd ardakan plain. in this study, in order to achieve the resiliency of yazd ardakan plain water resources, theoretical foundations of the research were initially studied using documentary (library) reviews. after that, model components of the research were refined and evaluated using the delphi technique and obtaining expert consensus through survey processes and using a questionnaire. in the next step, the soar model was adopted in order to analyze the information and formulate a strategy for water resource resiliency of yazd ardakan plain, and describe its strengths, opportunities, ideals and results. also, shannonchr(’39’)s entropy algorithm was used to weigh these strategies. based on the findings of the soar model and considering the results of the establishment of water-related economic activities instead of agricultural activities in yazd ardakan plain, it shows that this area is in transition from a social-economic structure based solely on agricultural activity to a new water-resource dependent structure which does not fit the concept of transient resiliency. results of this study show that in order to increase resiliency of the regionchr(’39’)s water resources, the need for substitution of non-water-dependent economic activities with less pollution such as green businesses, eco-tourism, renewable energy and low-water industries in land development and planning programs should receive more attention.