بررسی نقش پوشش جنگلی در نگهداشت خاک به عنوان یک خدمت اکوسیستمی (مطالعه موردی: استان لرستان)

جنگل های واقع در رشته کوه زاگرس به عنوان بخشی از منابع طبیعی کشور دارای کارکردها و خدمات مختلفی هستند که یکی از مهم‌ترین آنها حفظ و نگهداشت خاک است. رشد جمعیت طی دهه های اخیر، تخریب و تشدید بهره برداری بی رویه از جنگل ها را به دنبال داشته است و شناخت کارکردها و خدمات اکوسیستم های جنگلی رویکردی جدید در جهت جلوگیری از تخریب و نابودی آنها محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پوشش جنگلی در نگهداشت خاک به عنوان یک خدمت اکوسیستمی در مقایسه با سایر انواع کاربری اراضی در سطح استان لرستان و شناسایی نواحی با عرضه بالای این خدمت اکوسیستمی انجام شده است. مدل سازی خدمت اکوسیستمی نگهداشت خاک با استفاده از بسته نرم افزاری invest 3.0 و روابط مربوطه انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که با افزایش میزان فاکتورهای فرسایندگی باران و گرادیان طول شیب به سمت جنوب استان، حداکثر پتانسیل هدررفت خاک در بخش جنوبی استان مشاهده شد (1000 تن در هکتار). از طرف دیگر همپوشانی مکانی پوشش جنگلی با این مناطق بر نقش پوشش جنگلی در حفظ خاک در مناطق مستعد هدررفت خاک تاکید داشت. براساس یافته های پژوهش پوشش جنگلی در مقایسه با سایر طبقات کاربری اراضی، بیشترین میزان نگهداشت خاک را به خود اختصاص داده است.جنگل های واقع در رشته کوه زاگرس، وسیع ترین منطقه جنگلی کشور با بیش از پنج میلیون هکتار وسعت، دارای کارکرد حفاظت آب و خاک بوده و یکی از مهم‌ترین خدمات این اکوسیستم، ممانعت از فرسایش خاک است. متاسفانه امروزه این اکوسیستم های جنگلی در مواجهه با روند فزاینده دخل و تصرف های بی رویه ناشی از نیازهای روز افزون بهره برداران، با تغییرات مهمی از نظر کمی و کیفی مواجه شده اند. به نظر می رسد آگاهی از خدمات اکوسیستم های جنگلی تا حد زیادی از تخریب و نابودی آنها جلوگیری می کند و تصمیم گیری ها را به سمت مدیریت بهینه کاربری اراضی سوق خواهد داد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پوشش جنگلی در نگهداشت خاک به عنوان یک خدمت اکوسیستمی در مقایسه با سایر انواع کاربری اراضی در سطح استان لرستان و شناسایی نواحی با عرضه بالای این خدمت اکوسیستمی انجام شده است. مدل سازی خدمت اکوسیستمی نگهداشت خاک با استفاده از بسته نرم افزاری invest 3.0 و روابط مربوطه انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که با افزایش میزان فاکتورهای فرسایندگی باران و گرادیان طول شیب به سمت جنوب استان، حداکثر پتانسیل هدررفت خاک در بخش جنوبی استان مشاهده شد. از طرف دیگر همپوشانی مکانی پوشش جنگلی با این مناطق بر نقش پوشش جنگلی در حفظ خاک در مناطق مستعد هدررفت خاک تاکید داشت. براساس یافته های پژوهش پوشش جنگلی در مقایسه با سایر طبقات کاربری اراضی، بیشترین میزان نگهداشت خاک را به خود اختصاص داده است.

Considering the Role of Forest Cover in Soil Retention as an Ecosystem Services (Case Study: Lorestan Province)

Forests located in the Zagros Mountains, as part of natural resources have different services. Soil retention is one of the most important services of forests. Population growth in recent decades has led to intensifying the exploitation of forests and uncontrolled destruction of them. Knowledge of ecosystem services as a new approach can help to prevent the destruction of forests. Current study was done by purpose of considering the role of forest ecosystems in soil retention as an ecosystem service and identification of areas with high supply of this service. InVEST software was used to model soil retention (SR), as the capacity of ecosystems to retain soil, by their equations. The results of the study showed that because of increasing the LS and R factors toward the south part of Lorestan province, the maximum potential of soil erosion was seen in the this region (1000 t/ha). The role of forests in soil retention was highlighted because spatial overlay of forest cover with maximum soil erosion areas was seen in the south part of Lorestan province. According to results the maximum of soil retention was allocated to forest cover compared to other land uses.