ارزیابی نقش طرح‌های عمرانی در کاهش آسیب‌پذیری روستا در مقابل بحران زلزله (مطالعه موردی: شهرستان ورزقان)

روستاهای کشور به لحاظ برخورداری از کیفیت پایین ابنیه، دارا بودن بافت های فرسوده و سازه های کم دوام و ناپایدار، آسیب پذیری بیش تری را در مخاطره طبیعی زمین لرزه دارند. طرح های هادی روستایی که جزیی از طرح های عمرانی می باشد؛ به منظور هدایت توسعه کالبدی، اجتماعی و اقتصادی روستا برای سال های آتی طراحی، مطالعه و اجرا می شوند. این طرح ها با رویکرد توسعه کالبدیفضایی روستاها می توانند با مقاوم سازی خانه های روستایی از آسیب پذیری بیش تر آن ها بکاهد. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی نقش این طرح ها در کاهش آسیب پذیری روستاها در برابر زلزله می باشد که مطالعه موردی آن شهرستان ورزقان می باشد دلیل انتخاب محدوده مورد مطالعه، تلفات جانی نزدیک به 306 نفر کشته و تخریب 500 روستا در این منطقه در سال 1391 است. روش تحقیق به صورت توصیفیتحلیلی می باشد. داده های جمع آوری شده با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و spss مورد تحلیل قرار گرفت. گفتنی است روستاییان آسیب دیده ناشی از بحران زلزله جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهد؛ که با استفاده از جدول مورگان و با سطح اطمینان 95%، از 3788 جامعه آماری 351 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش حاضر انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته می باشد روایی صوری پرسشنامه با کسب نظرات صاحب نظران در دانشگاه محقق اردبیلی و دانشگاه تبریز و کارشناسان اجرایی مربوطه به دست آمد. آزمون مقدماتی برای به دست آوردن پایایی ابزار پژوهش انجام گرفت و ضرایب آلفای کرونباخ ( α) برای بخش های مختلف پرسشنامه بین 0.72 الی 0.81 به دست آمد. نتایج یافته ها حاکی از آن است که مولفه ی کالبدی بیش ترین نقش را در آسیب پذیری روستاهای نمونه داشته است و تحلیل تطبیقی اثرات زلزله در روستاهای دارا و فاقد طرح هادی روستایی بیان گر آن است که یک ارتباط معناداری بین میزان آسیب پذیری روستاها و طرح های هادی وجود دارد. در واقع، میزان آسیب های وارده در روستاهای دارای طرح هادی و به ویژه در روستاهایی که ساخت وسازهای جدید با استفاده از پروانه ساختمانی احداث گردیده بودند تا حدود بسیار زیادی کاهش یافته است.