تحلیل زمانی-مکانی و پهنه بندی احتمال وقوع خشک‌سالی‌ها و ترسالی‌های شمال‌غرب ایران

شمال غرب ایران به دلیل وضعیت توپوگرافیکی، موقع و مقر آن دارای تنوع زیست محیطی، گیاهی و جانوری است که با وضع کنونی اقلیم سازگاری یافته اند. نوسان و تغییرپذیری طولانی مدت در عناصر اقلیمی ناحیه می تواند پیامدهای زیان بار محیطی، کشاورزی، اقتصادی و حتی انسانی داشته باشد. بر این اساس در تحقیق حاضر تلاش گردید بخش های مستعد وقوع ترسالی ها و خشک سالی ها در پهنه شمال غرب ایران طی دوره آماری 20 ساله (2005-1986)، با استفاده از داده های 55 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران سنجی مستقر در پهنه شناسایی و ارزیابی شود. بدین منظور از شاخص spi در بازه زمانی 12 ماهه بهره گرفته شد. جهت بررسی شدت خشک سالی و ترسالی های ناحیه، 240 نقشه مربوط به تمامی ماه های مورد بررسی با استفاده از تکنیک میان یابی کریجینگ در محیط نرم افزار surfer/win تولید شد. سپس نقشه ها به داده تبدیل شده و محاسبات مربوط به آماره های توصیفی آن شامل مرکز میانگینی، دایره و بیضی استاندارد بر روی 4236 یاخته در محیط نرم افزارarcview محاسبه گردید. بررسی ماهانه خشک سالی ها و ترسالی ها با شدت های مختلف طی240 ماه، نشان دهنده عدم هم خوانی و پیروی درصد احتمال وقوع خشک سالی های شدید و ترسالی های ضعیف از توزیع احتمال نرمال بوده و درصد احتمال وقوع ترسالی های ضعیف در بخش های شرقی و مرکزی ناحیه و خشک سالی های شدید در نیمه جنوبی پهنه بیش تر از سایر حالات است. محاسبه شاخص های مرکزی و پراکندگی مکانی هر یک از دو حالت یاد شده نیز نشان داد که پراکندگی مکانی احتمال وقوع ترسالی ضعیف در عرض های شمالی بیش تر و احتمال وقوع خشک سالی های شدید در عرض های پایین تر چشم گیرتر است. با این وجود احتمال وقوع خشک سال های شدید از پایداری مکانی بیش تری برخوردار می باشد.

Spatio-temporal analysis and zoning of probable occurrence of wet and dry years in North West of iran

North West of Iran consists of environmental, plant, and animal biodiversity due to its topographic conditions which have been adapted to the present climatic conditions. Longtime fluctuations and changes in climatic elements of the area can result in harmful impacts in environment, agriculture, economy, and even human properties. On this basis we attempted in this paper to evaluate susceptible sections to wet years and droughts in the north west of Iran for the statistical period of 19862005 (20 years), by applying the data collected from 55 synoptic, climatic and rain gauging stations of the area.For so doing, we used SPI index in 12month duration. For studying the wet years and droughts, we produced 240 maps containing all months of the study and applied Kriging interpolation method in 8 English Abstracts Surfer software. Afterwards, were converted to data and the calculations on descriptive statistics including mean, standard circle and oval shapes were accomplished over 4236 cells in ArcView software. The monthly review of the wet and dry years during 240 months having various intensities shows. heterogeneity in intense drought occurrence and weak wet years from the normal distribution and the probability of weak wet year rsquo;s occurrence are higher in eastern and central parts while intense droughts might occur in the southern parts. The calculation of central inclination and spatial indexes also indicated that the probability of weak wet year occurrence is higher in northern sections and the possibility of severe drought occurrence is more in the southern sections of the study area. In the meantime, the probability of severe drought occurrence is more stable in terms of the location.