برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب حوضه آبریز بکرآباد ورزقان با استفاده از مدل mpsiacدر محیط gis

هرساله هزاران تن خاک از سطح اراضی جنگلی، مرتعی و کشاورزی به وسیله اشکال مختلف فرسایش از دسترس خارج شده و با انباشت در مناطق مستعد رسوب گذاری سبب وارد آمدن خسارت های قابل ملاحظه ای می شود. برای مدیریت مناطق فرسوده و مهار این پدیده لازم است پهنه های تحت فرسایش و یا تولید رسوب شناسایی و مقادیر خاک فرسوده برآورد شود تا از این طریق علاوه بر تعیین مناطق آسیب پذیر و بحرانی، اقدامات حفاظتی متناسب جهت کاهش و یا کند کردن روند فرسایش صورت گیرد. لازمه این امر دسترسی به ابزارها و تکنیک های مناسب و استفاده از روش یا مدل برآورد فرسایش با دقت بالا و کارایی مورد قبول می باشد. برای نیل به این هدف از مدل تجربی mpsiac استفاده شده است. این مدل در ایران در محیط های جغرافیایی مختلف مورد استفاده قرارگرفته و به علت کمی بودن و استفاده از پارامترهای متعدد نتایج قابل قبول و رضایت بخشی را نسبت به سایر مدل های تجربی ارایه داده است. در این روش نه عامل محیطی شامل زمین شناسی،خاک، آب وهوا، رواناب، شیب، پوشش زمین، کاربری اراضی، فرسایش سطحی و رودخانه ای مورد بررسی قرار می گیرد و سپس با ارزش گذاری کمی هر پارامتر، میزان فرسایش و رسوب محاسبه می شود. در این پژوهش جهت برآورد رسوب و فرسایش حوضه آبریز بکرآباد، کلیه داده های عوامل نه گانه مدل به روش اسنادی و نیز بررسی های میدانی استخراج و لایه های مورد نیاز آن در محیط نرم افزاری gis تهیه شدند. پس از تشکیل بانک های اطلاعاتی، ارزش گذاری کمی و وزن دهی به هر کدام از لایه ها بر اساس استانداردهای تعریف شده درمدل، نقشه نهایی پهنه بندی فرسایش و رسوب حوضه استخراج گردید. مقایسه مقادیررسوب برآوردی و نقشه پهنه های حساس به فرسایش حوضه با مقادیر مشاهداتی و نیز وضعیت میدانی حوضه نشان می دهد که خوشبختانه حوضه از نظر مقادیر فرسایشی در وضعیت حادی نبوده و روند توسعه آن در صورت مدیریت درست قابل جلوگیری است. در ضمن در بین عوامل فرسایشی حوضه، عامل وضعیت فرسایش سطحی، شیب و خصوصیات خاک از مهم ترین فاکتورهای موثر بر بروز انواع فرسایش می باشند.

Estimation of Soil Erosion and Deposit Generation in Bekr Abad Drainage Basin in Varzghan Using MPSIAC in GIS Environment

Every year, thousands of tons of soils become unavailable from gardens, pastures, and agricultural lands by different forms of erosion, accumulating in potentially sedimentary regions, leading to significant losses. To manage eroded regions and inhibit this phenomenon, it is necessary to identify areas under erosion or under deposit and estimate the amount of eroded soil, thereby appropriate protective actions for reducing or lowering the erosion process can be done, in addition to determining vulnerable and critical regions. So, it is required to get access to high accuracy and efficiency. For this purpose, the experimental model has been used. This model has been used in different geographical environments in Iran. It has presented acceptable and satisfying results than other experimental models due to its quantifiablity and use of several parameters. 26 English Abstracts In this method, nine environmental factors have been investigated: geology, soil, climate, running water, gradient, earth covering, land use, surface and river erosion. Then, the rate of erosion and deposit is calculated by quantitative pricing of parameters. In this study, all data from these model data were estimated by the documentary method for evaluating deposit and erosion in Bekr Abad Drainage Basin, field studies were extracted and its required layers were provided in GIS Software. When databases were found, quantitative pricing and weightgiving to any of layers were extracted based on defined standards in the model, as well as in the final map of erosion spreading and the basin deposits. Comparing the amounts of estimated deposits and maps from areas sensitive to basin erosion with observational amounts and with field states of the basin indicates that fortunately, this basin is not in an acute state in terms of erosion values, and the development process is preventable by proper management. Also, surface erosion state gradient, and soil characteristic factors are most influential factors on the incidence of different erosion among different erosion factors of the basin.