مطالعه کانی‌شناسی و حساسیت منابع تولید ریزگرد به رطوبت سطحی خاک، مطالعه موردی اراضی غربی استان خوزستان

پتانسیل خاک ها برای فرسایش بادی به عوامل مختلفی مثل توزیع اندازه ذرات بافت سطحی، رطوبت سطحی و سرعت باد بستگی دارد. در این تحقیق دو هدف کلی پیگیری شده: 1) ارتباط غلظت ریزگرد با رطوبت سطحی و توزیع اندازه ذرات خاک سطحی با استفاده از شبیه ساز متحرک فرسایش بادی و 2)کانی شناسی منابع تولید ریزگرد و ریزگردهای ورودی به استان خوزستان. مطالعات صورت گرفته در 10 رطوبت و 11 منطقه مستعد فرسایش بادی انجام شد. نتایج مطالعات صحرایی نشان داد که با افزایش رطوبت در خاک سطحی (03 سانتی متر) از صفر تا 3حدود درصد، میزان سرعت آستانه افزایش و غلظت ریزگرد تولیدی کاهش می یابد. به طوری که در رطوبت 2.8 درصد، غلظت ریزگرد تقریبا به صفر می رسد. علاوه بر این در رطوبت های کم، خاک منطقه 6 کمترین افزایش سرعت آستانه و خاک منطقه 2 بیشترین افزایش سرعت آستانه را داشته است. همچنین خاک منطقه 3 در شرایط خشک بیشترین تولید ریزگرد را با غلظت 161.26 میلی گرم بر مترمکعب و خاک منطقه 2 در همین شرایط با تولید 101.23 میلی گرم بر مترمکعب ریزگرد، کمترین میزان غبار انتشار یافته را داشت. بنابراین تغییرات نرخ کاهش غلظت ریزگرد برای خاک مناطق مختلف، متفاوت بوده است ولی در همه مناطق در رطوبت 2.2 درصد به شدت کاهش یافته و به صفر نزدیک شده است. هر چه درصد ذرات کوچکتر از 100 میکرون در بافت سطحی خاک بیشتر باشد، باعث افزایش بیشتری در سرعت اصطکاکی آستانه ضمن افزایش رطوبت سطحی می گردد. همچنین هر چه درصد ذرات کوچکتر از 75 میکرون در خاک سطحی بیشتر باشد پتاسیل خاک ها برای تولید ریزگرد در شرایط خشک بیشتر می شود. بررسی های کانی شناسی هم نشان داد که ترکیب کانی شناسی ریزگردها عمدتا شامل کلسیت و کوارتز می باشد و با توجه به ترکیب کانی شناسی خاک سطحی اراضی مورد مطالعه می توان نتیجه گرفت که منبع تولید این ریزگردها می تواند منشا داخلی داشته باشد.

Study of mineralogy and sensitivity to moisture soil dust sources, Case Western lands Khuzestan province

Potential of soils for wind erosion related to various agents such as particle size distribution of surface texture, surface moisture, and wind velocity. Two objectives investigated in this research: 1) Relation of dust concentration with surface moisture and particle size distribution of soil investigated in this research, using portable wind erosion simulator, and 2) Mineralogy of dust sources and arrival dust of Khuzestan province. These measurements had done at 10 moisture and 11 wind erosion talent rsquo;s regions. Field studies have shown increasing the threshold friction velocity and decreasing produced dust concentration with increasing moisture in surface soil (03 cm) from zero to 3%. However the dust concentration receives to zero, almost at 2.8% of moisture. Furthermore the soil of No. 6 region had the minimum, and on the opposite side, the soil No. 2 region had the most increase in threshold velocity. Also soil No.3 region in dry condition with 161.26 mg m3 had the most produced dust and soil No.2 in the same condition had the lowest dust emission with 101.23 mg m3 produced dust. So, decrease rate of dust concentration rsquo;s changes for soil rsquo;s various regions were different, but at 2.2% of moisture decreased intensive and going to zero in all regions. Threshold fiction velocity increased more with surface moisture while more PM 100 was available in soil surface texture. Also, soil potential for erosion increased at dry condition while more PM 75 was available in soil surface texture. Mineralogy studies shows that most of dust consisting of Calcite and Quartz and based on the mineralogy of studied lands soil's could say these dusts have domestic sources.