بازیافت زمین در بافت های فرسوده با رویکرد تامین نیاز مسکن شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)

زمین پایگاه نهایی و عرصه تمام فعالیت های بشر است و توزیع عادلانه و استفاده بهینه از زمین به عنوان شاخص اولیه و محک صحت و سقم ادعای مدعیان عدالت اجتماعی به شمار می رود. امروزه به دلیل نقش زمین در تامین رفاه و آسایش عمومی و تلقی آن به عنوان یک ثروت عمومی از یک طرف و نیز به دلیل افزایش روزافزون جمعیت و نیازهای نامحدود آن از طرف دیگر ضروری است تا استفاده بهینه از این منابع محدود در راستای منافع عمومی، حفاظت بهینه و درخور پایدار در نظر گرفته شود. در این راستا هدف اصلی تحقیق حاضر ارتقاء بهره وری و بهینه سازی استفاده از زمین و امکان توسعه درون شهری در بافت فرسوده شهر زنجان؛ به منظور رفع نیازهای موجود بافت به ویژه نیاز مسکن شهری حداقل در طی یک افق ده ساله و از سویی جلوگیری از توسعه ناموزون فیزیکی شهر زنجان می باشد. در راستای هدف مذکور با جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در بافت فرسوده شهر زنجان از طریق منابع کتابخانه ای و میدانی به بررسی شیوه های بازیافت زمین در این بافت با رویکرد تامین نیاز مسکن شهری پرداخته شد. نتایج کلی الگوی تدوین شده بازیافت زمین در بافت فرسوده شهر نشانگر نتایج ارزشمندی در ارتباط با میزان اراضی بازیافتی (2054 قطعه با مساحت 822895/5 مترمربع (معادل 82 هکتار) می باشد. همچنین از بعد کمی و بر مبنای مستندات پیش بینی جمعیت در طرح مصوب توسعه شهری در افق مطالعه پژوهش (1390-1400) تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز این افق علاوه بر واحدهای موجود، 34682 واحد برآورد گردید که این نیاز مسکونی با استفاده از 3816 واحد مسکونی استحصالی بافت؛ که در حدود 11 درصد از نیاز مسکونی شهر را شامل می شود می تواند جبران گردد. لذا اراضی بازیافت شده علاوه بر رفع نیاز کمبود کاربری های موجود در بافت؛ در ایجاد پیوستگی بین بافت های مجاور و جلوگیری از گسترش فیزیکی و توسعه شهری پایدار در شهر زنجان می تواند موثر واقع شود.

Geographic explaining of spatial differences in Tehran

Differentiate and spatial inequality in the structural and spatial dimensions is one of the most important issues in country development and planning. Indeed, derangement in planning and policy process and inequality in services, general facilities and infrastructures among human habitats has been result from spatial inequality. The research with emphasis on fieldwork and analysis methods has an important aim that is assessment of effective processes in spatial inequality of urban facilities in Tehran's districts. However, this study is based on Fieldwork and descriptive data which accomplished in Tehran Metropolitan. 384 people in this research have been choice by use of Morgan sampling method. Moreover, T test and Vikor multicriteria decision making model in SPSS and GIS applied for data analysis and map drawing. Total results have been demonstrate that in Landuse distribution process and standard per capita, educational Landuse with 69.156 m2 and transportation with 26.382 m2 for one people have high spatial inequality and residential Landuse and security services have least spatial inequality. In the base of T test, Social index is most important in spatial inequality with 1.059 T score. Fiscal result from Vikor model show that in services and facilities distribution range; 16 districts with 1Qi score is best urban area and 6 districts with 0.004Qi score have minimal urban services. Therefore, inequality in distribution of urban services and facilities is obvious phenomena in Tehran's urban districts. Development of structural and general investment in all districts and regions with square distribution approach, optimization of political and social partnership between people and urban managers and planning base on citizen needs and according to cultural, economic and social structure are the best strategies in order to generate of spatial justice