انعکاس مفاهیم علم اطلاعات و دانش‌شناسی در درسنامه‌های دوره ابتدایی

هدف: بررسی میزان انعکاس مفاهیم حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی در درسنامه‌های دوره ابتدایی. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی صورت گرفته است. جامعه پژوهش 44 درسنامه شش پایه اول دوره ابتدایی بود. داده‌ها با استفاده از سیاهه وارسی پژوهشگر‌ساخته گردآوری و در 11 دسته موضوعی دسته‌بندی شد. یافته‌ها: تعداد 6194 مفهوم از علم اطلاعات و دانش‌شناسی در درسنامه‌ها به‌کار رفته که پایه ششم با 5/30% در رتبه اول، پایه پنجم در رتبه دوم (9/18%)، و پایه دوم در رتبه سوم (3/16%) قرار داشت. در بین کتاب‌ها آموزش قرآن با 2466 مورد در رتبه اول، فارسی در رتبه دوم (1563 مورد)، و اجتماعی در رتبه سوم (730 مورد) قرار گرفت. 8/38% مفاهیم در متن درس‌ها، 7/36% در تصویرها، 1/23% در تمرین‌ها، و 14% در پانویس‌ها به‌کار رفته بود. از نظر موضوعی، موضوع مواد کتابخانه‌ای با 8/63% در رتبه اول، مطالعه و کتاب‌خوانی در رتبه دوم (5/12%)، و چاپ و نشر در رتبه سوم (8/8%) قرار گرفت. نتیجه‌گیری: برای گنجاندن مفاهیم علم اطلاعات و دانش‌شناسی در درسنامه‌ها سیاست مشخص و مدونی وجود نداشته است و در میزان انعکاس موارد، چه در پایه‌های مختلف و چه در کتاب‌های مختلف، توازنی وجود ندارد. با وجود تحولات به‌وقوع پیوسته در حوزه فناوری‌های اطلاعاتی و اطلاع‌رسانی، این حوزه ‌کمترین میزان انعکاس را در بین موضوعات به‌خود اختصاص داده است که نیاز به تجدید نظر و بازنگری اساسی دارد.