بازنمایی تولید و سنجش علم در خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران

هدف: با توجه به اسناد بالادستی جمهوری اسلامی در حوزه علم و فناوری، به رویکرد خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی در بازنمایی مفهوم تولید و سنجش علم طی سال‌های اخیر می‌پردازد. روش/ رویکرد پژوهش: به‌روش تحلیل محتوا اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه علم و فناوری را بررسی کرده و اخبار منتشرشده در این حوزه را در دو مقوله کلی تولید و سنجش علم توسط خبرگزاری‌های رسمی مهر، ایسنا، ایرنا، و خبرآنلاین طی سال‌های 1390تا پایان مرداد 1393 مورد توجه قرار داده است. یافته‌ها: میزان انعکاس دو مقوله علم و فناوری در چهار خبرگزاری 620 خبر (8/61% در حوزه تولید و 2/38% در حوزه سنجش علم) بوده است. بیشترین اخبار مرتبط با حوزه تولید علم به کمّیت تولیدات علمی ایران و نشریات و پایگاه‌های اطلاعات علمی اشاره داشته، در حالی که بیشترین اخبار مرتبط با سنجش علم به رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، کشورها، و دانشمندان اشاره کرده است. مسئولان و مدیران وزراتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت و درمان، آموزش پزشکی و آموزش پرورش و پس از آن، پایگاه استنادی جهان اسلام به‌عنوان مرجع خبر، بیشترین فعالیت را داشته‌اند. در بحث نگاه انتقادی به مسئله تولید علم، مجلس شورای اسلامی در رده اول و از نظر حوزه موضوعی نیز به علوم انسانی بیشترین نقد وارد بوده است. مقوله‌های مربوط به رتبه‌بندی کشورها با نشریات، بروندادهای علمی با نشریات، و ربته‌بندی کشورها و بروندادهای علمی در مقوله‌های مورد بررسی در خبرگزاری‌ها دارای بیشترین هم‌وقوعی بوده‌اند. نتیجه‌گیری: با توجه به نقش اساسی رسانه‌ها در شکل‌دهی به افکار عمومی و فرهنگ‌سازی بیشتر گفتمان تولید علم، ضرورت توجه به مسئله تولید علم و فرهنگ‌سازی بیشتر در این خصوص بیش از پیش احساس می‌شود.