تبیین ملزومات فناوری برای سیاست‌گذاری فراهم‌آوری و حفاظت منابع دیجیتال در کتابخانۀ ملی ایران از دیدگاه ذی‌نفعان

هدف: پژوهش حاضر به تبیین ملزومات فناوری برای سیاست‌گذاری فراهم‌آوری منابع دیجیتال در کتابخانۀ ملی ایران از دیدگاه ذی‌نفعان می‌پردازد؛ زیرا این ذی‌نفعان هستند که سه رکن سیاست یعنی بافت، محتوا و فرایند سیاست را شکل داده و به عبارتی نقشی فعال در فرایند سیاست‌گذاری دارند.روش: این پژوهش به روش‌ ترکیبی و در سه مرحله انجام شد. در مرحلۀ اول با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی اسناد و مدارک مرتبط تحلیل شد و برای کدگذاری متون از نرم‌افزار تحلیل داده‌های کیفی maxqda استفاده شد. جامعۀ پژوهش در این مرحله شامل 29 مقالۀ لاتین، 24 مقالۀ فارسی و 17 استاندارد ملی و بین‌المللی بود. پس‌ازآن از نظرات تخصصی گروه کانونی خبره بهره برد؛ سپس کدهای حاصل از جلسات گروه‌های کانونی با کدهای برآمده از متون، تلفیق و 82 کد، نهایی شد. در مراحل بعدی، پرسشنامۀ تعیین اولویت کدها با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای پرس‌لاین در اختیار گروه خبرگان پنل دلفی قرار گرفت و میانگین آن‌ها نهایی شد.یافته‌ها: یافته‌ها در مقولۀ ملزومات فناوری چهار محور کلی را در برگرفت. در محور حفظ و انتشار میراث ملی دیجیتال سه کد راه‌اندازی و مدیریت یک سامانۀ ملی برای حفاظت و دسترسی به منابع دیجیتال، به‌کارگیری فناوری مدیریت حقوق دیجیتال، به‌کارگیری راهبرد حفاظت دیجیتال؛ در محور به‌کارگیری استانداردهای دیجیتال دو کد به‌کارگیری اصول و الزامات کارکردی رکوردها در محیط‌های اداری دیجیتال، به‌کارگیری استانداردها و الزامات امنیتی دولت؛ در محور به‌کارگیری امکانات سیستمی کاربرپسند کد استفاده از فناوری‌های تطبیقی دسترس‌پذیری افراد دارای آسیب‌های حسی- حرکتی و معلول به کتابخانۀ دیجیتال ملی و در محور به‌کارگیری امکانات سیستمی زیرساختی مناسب دو کد امکان بارگذاری منابع دیجیتال در کتابخانۀ دیجیتالی ملی و تجزیه‌وتحلیل رفتار کاربران در کتابخانۀ دیجیتال ملی به‌منظور بهبود خدمات بالاترین امتیازات را از آن خود کردند. از سوی دیگر به‌کارگیری و استفاده از فناوری نوین زنجیرۀ بلوکی، فراداده‌های پرمیس و فراداده‌های فنی اشیای دیجیتالی پایین‌ترین امتیازات را گرفتند که به نظر می‌رسد به دلیل شناخت ناکافی این فناوری‌ها در ایران و نگرانی استفاده از آن‌ها در بازیابی، کنترل دسترسی و حفاظت از داده‌ها باشد.نتیجه‌گیری: وجود چالش‌های حفاظتی منابع اطلاعاتی دیجیتال ازجمله قالب‌های متنوع، ایجاد، قابلیت اطمینان از خطرات آلودگی ویروسی، خرابی، رمزگذاری، مسدودی و مانند آن، اصالت، ذخیره، دسترسی، کمبود سخت‌افزار و نرم‌افزار استاندارد، سرعت سریع فرسودگی فناوری یا منسوخ‌شدن فناوری و بسیاری از نکات در چرخۀ حیات منابع الکترونیکی وجود دارد که می‌تواند یکپارچگی آن را به خطر اندازد. برای مدیریت چالش‌های حفاظتی موجود و آینده، لزوم توجه در به‌کارگیری استانداردها و امکانات سیستمی زیرساختی مناسب به‌صورت جامع و در تعامل با سایر سامانه‌های مشابه در ایران مطرح است. همان‍طور که انتظار می‌رفت کدهای این دو محور با کسب بیش از 50% مهم‌ترین الزامات برای ایجاد یک سامانۀ ملی قوی و مطمئن انتخاب شدند تا با ایجاد بستر مناسب و قابل‌اعتماد، درگاه‌های فراهم‌آوری منابع دیجیتال به‌صورت فعال راه‌اندازی شده و میراث دیجیتالی ایران‌زمین قابل ذخیره‌سازی برای حال و آینده در دسترس قرار گیرد.

explanation of the technological requirements for the policy of acquisition and protecting digital resources in the national library of iran from the perspective of stakeholders

purpose: this research explains the technological requirements for the policy of acquiring and protecting digital resources in the national library of iran from the stakeholders’ point of view. the stakeholders form the policy’s three pillars: texture, content, and process; in other words, they play an active role in the policy-making process.method: this research was conducted in a combined process and three stages. in the first stage, the qualitative content analysis method of related documents and documents and the qualitative data analysis software maxqda were used to code the texts. at this stage, the research community included 29 latin articles, 24 persian articles and 17 national and international standards. after that, he benefited from the expert opinions of the specialist focal group. then, the codes from the focus group meetings were combined with the codes from the texts, and 82 codes were finalized. in the following steps, the questionnaire to determine the priority of the codes was provided to the expert group of the delphi panel using pressline software, and their average was finalized.findings: the findings in the category of technological requirements included four general axes. on the axis of preserving and disseminating digital national cultural heritage, three codes for setting up and managing a national system for protecting and accessing digital resources, using digital rights management technology, and using digital protection strategy. there are two codes on the axis of the application of digital standards: the application of the principles and functional requirements of records in digital administrative environments and the application of government security standards and requirements. in the axis of using user-friendly system facilities, the code of using adaptive technologies for access to the national digital system for people with sensory-motor impairments, and in the axis of using suitable infrastructural system facilities, two codes of the possibility of loading digital resources in the national digital system and analyzing the behaviour of users to improve services, they won the highest points in the national digital system.conclusion: the results of this research show that in order to solve or reduce the challenges of protecting digital information resources, it is crucial to define and apply agreed standards between libraries or agreements with business organizations in the field of national heritage. the findings also underscore the importance of managing existing and future protection challenges by applying and using standards and suitable infrastructure system facilities comprehensively and in interaction with other similar systems in iran. the high priority given to the codes of these two axes in the delphi panel indicates their significance in creating a strong and reliable national system. the codes of these two access with more than 50% by creating a suitable and reliable platform, the portals of acquisition digital resources to the active form is launched and the digital heritage of iran can be saved for the present and the future