مولفه‌های اثرگذار محیط‌های اطلاعاتی زنان در به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات

هدف: شناخت  نوع محیط اطلاعاتی و میزان استفاده از آن‌ها در به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات در تقویت مجراهای اطلاعاتی پراستفاده بسیار موثر است. از آنجایی که ارتباطات غیررسمی دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای در روابط علمی است و زنان به عنوان یکی از ‌گروه‌های اجتماعی که در موقعیت منزلتی جامعه، بیشتر نیازهای اطلاعاتی خود را از طریق مجراهای غیررسمی اطلاعات برطرف می‌کنند، لازم است محیط‌های اطلاعاتی زنان مورد بررسی قرار گیرد. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر، واکاوی مولفه‌های اثرگذار محیط‌های اطلاعاتی زنان در به اشتراک‌گذاری اطلاعات با استفاده از نظریۀ داده‌بنیاد است.روش: روش پژوهش حاضر از نوع توسعه‌ای است که با رویکرد کیفی و با به‌کارگیری روش نظریۀ داده‌بنیاد انجام گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، از 26 نفر از زنان شاغل در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی در یکی از دانشگاه های کشور در مقام استاد و یا شاغل در یکی از مراکز کتابخانه‌های کشور تشکیل شده است، که به روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی) انتخاب شده‌اند. داده‌ها از طریق مصاحبه با آن‌ها جمع‌آوری و طی سه مرحلۀ کدگذاری باز، کدگذاری محوری، و کدگذاری انتخابی تجزیه ‌و تحلیل شدند. در نهایت بر اساس آن‌ها الگوی پارادایمی شامل شرایط عِلّی، پدیدۀ اصلی، شرایط زمینه‌ای، مداخله‌گرها، راهبردهای اصلی، و پیامدهای محیط‌های اطلاعاتی زنان در به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات طراحی شد. برای سنجش روایی ابزار مصاحبه از روش پاسخگو و برای سنجش پایایی ابزار از روش دو کد گذاری استفاده شده است.یافته‌ها: یافته‌ها نشان‌ می‌دهد برای محیط‌های اطلاعاتی زنان و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات 18 مقولۀ اصلی و 48 مقولۀ فرعی در 6 طبقه شناسایی شدند که عبارتند از: طبقۀ عوامل عِلّی با 7 مقوله (نوع‌دوستی، تمایل شخصی، تناسب فردی و شخصیتی، علائق فردی، تناسب محیطی، تناسب اخلاقی، و انگیزه‌های علمی) و 18 خرده مقوله؛  طبقۀ عوامل زمینه‌ای با 3 مقوله (تعامل اجتماعی، عوامل محیطی، و عوامل زمانی) و 7 خرده مقوله؛ طبقۀ عوامل مداخله‌گر با 4 مقوله (انگیزه‌های اجتماعی، انگیزه‌های اخلاقی، انگیزه‌های فرهنگی، و انگیزه‌های سیاسی) و 10 خرده مقوله؛  طبقۀ عوامل راهبردی با 1 مقوله (نحوۀ اشتراک اطلاعات) و 3 خرده مقوله؛ طبقۀ عوامل پیامد با 2 مقوله (کسب آگاهی، و اشتراک اطلاعات و دانش) و 8 خرده مقوله؛ و طبقۀ پدیدۀ اصلی (واکاوی محیط اطلاعاتی زنان با تاکید بر به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات) با 2 خرده مقوله.نتیجه‌گیری: این الگو که برآمده از نظرات و دیدگاه‌های متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی در کشور است، مشخص می‌کند که تقویت محیط‌های اطلاعاتی برای زنان، نیازمند چه راه‌کارهایی در زمینۀ به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات آنان است. نتایج آن، در نهادهای علمی، آموزشی، فرهنگی، و اجتماعی و به‌خصوص دانشگاه‌ها و سازمان‌های متولی سیاست‌گذاری‌های علمی و فرهنگی، کاربرد مهم و ویژه‌ای در ارتقاء رفتار ‌اطلاع‌یابی و رفتار به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات زنان و در نتیجه توسعه و پیشرفت علم اطلاع‌رسانی و توسعۀ علمی کشور خواهد داشت.

the effective components of women’s information environments in sharing information

purpose: understanding the information environment and the extent of its utilization in sharing information is highly effective in strengthening the most commonly used channels for information dissemination. informal communication plays a crucial role in scientific relationships, and women, as a social group holding a dignified position in society, often rely on informal information channels to meet their information needs. therefore, it is important to examine the information environments of women the objective of this research was to analyze the key components of women’s information environments, in terms of sharing information, using the grounded theory.method: the current research method was developmental and has been conducted using a qualitative approach and the foundational data theory. the statistical population of the study consists of 26 female experts in information science and librarianship who are employed as professors or work in one of the country’s library centers at a university and have been selected by purposive sampling (snowball sampling). the data were collected through interviews with them and were analyzed through three stages: open coding, axial coding, and selective coding. the paradigmatic pattern, including causal conditions, the main phenomenon, contextual conditions, interventionists, main strategies, and environmental consequences of women’s information environments in sharing information, was designed based on them. the interview tool was validated using the respondent method, and the tool’s reliability was measured using the double coding method.findings: the findings indicate that 18 main and 48 sub-components have been identified in 6 categories for women’s information environments and sharing information behavior, including: causal factors with 7 main components (friendliness, personal tendency, individual and personality compatibility, personal interests, environmental compatibility, ethical compatibility, scientific motivation) and 18 sub-components; contextual factors with 3 main components (social interaction, environmental factors, temporal factors) and 7 sub-components; intervention factors with 4 main components (social motivation, ethical motivation, cultural motivation, political motivation) and 10 sub-components; strategic factors with 1 main component (information sharing method) and 3 sub-components; outcome factors with 2 main components (acquiring knowledge, sharing information and knowledge) and 8 sub-components; and the main phenomenon (exploring the information environment of women with an emphasis on their information sharing behavior) with 2 sub-components. conclusion: this model, which is derived from the opinions and views of experts in information science and science in the country, specifies that strengthening the information environment for women requires solutions in the field of their information-sharing behavior. its results, in scientific, educational, cultural, and social institutions, especially universities and organizations in charge of scientific and cultural policies, will have an important and special application in improving the informatioلn-seeking behavior and information-sharing behavior of women, and as a result, the development and progress of information science and scientific development of iran.