کاربردپذیری کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ‌‌‌ملی ایران براساس تجربه کاربر

هدف: ارزیابی کاربردپذیری وبگاه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ‌‌‌ملی ایران براساس تجربه‌ کاربر.روش: از روش آمیخت اکتشافی (طرح موازی همگرا) استفاده شد. برای ارزیابی کاربردپذیری کتابخانه‌ دیجیتال، از رویکرد چندجانبه و تکنیک‌های مختلفی ازجمله آزمون کاربردپذیری، پرسش‌نامه، مصاحبه، مشاهده و بلنداندیشی استفاده شد. هشت وظیفه برای کاربران تعریف ‌شد تا مسیر حرکت آنان، مشکلات و چالش‌ها، میزان سردرگمی آن‌ها در مسیر و به‌اصطلاح نقاط درد و واژگان مبهم وبگاه شناسایی شود. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های کمّی از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و برای تحلیل داده‌های کیفی مصاحبه از نرم‌افزار مکس‌کودا استفاده شد. مشاهده سیستم با استفاده از دو نرم‌افزار فست استون و اوکَم انجام شد. دو گروه کاربران، شامل کاربران مبتدی (آمیخته) و کاربران پیشرفته (کتابداران) در پژوهش شرکت کردند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده از مصاحبه‌ها، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. در راستای اعتباربخشی به یافته‌ها از روش زاویه‌بندی روش‌شناسی و معیارهای گوبا و لینکلن استفاده شد.یافته‌ها: توجه به میانگین‌های انجام وظایف کاربران مبتدی و پیشرفته  نشان داد ثبت‌نام کاربر جدید بیشترین زمان را به خود اختصاص داده است (بیش از 6 دقیقه). میانگین کلی میزان سختی و آسانی تکمیل وظایف بدون تفکیک دو گروه کاربران نشان داد وظیفه‌ 5 با میانگین 3.45 و وظیفه‌ 2 با میانگین 3.35 سخت‎ترین وظایف و وظیفه‌ 8 با میانگین 2.25، آسان‌ترین وظیفه از دیدگاه کاربران هر دو گروه بوده است. بازخورد دریافت‌شده از کاربران مبتدی و پیشرفته درباره‌ معیارهای ارزیابی کاربردپذیری وبگاه کتابخانه‌ دیجیتال (میزان رضایتمندی، سهولت کار، راحتی پیمایش، جذابیت سایت، چیدمان عناصر اطلاعاتی و غیره) نشان داد برخی از مولفه‌های کاربردپذیری، نمره‌ متوسط (3) را نیز دریافت نکرده‌اند؛ مثلاً از دید کاربران پیشرفته، سازمان‌دهی اطلاعات وبگاه با میانگین 1.70 و جذابیت وبگاه از نظر بصری با میانگین 2.10 در شرایط مساعدی قرار ندارد. رصد میزان رضایت کاربران از وبگاه کتابخانه‌ دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه‌ ملی نشان داد صرفاً 30 درصد از کاربران مبتدی و 10 درصد از کاربران پیشرفته از عملکرد خود در وبگاه اظهار رضایت کردند. طی تکمیل وظایف تعریف‌شده برای کاربران، مشکلات و چالش‌های متعددی گزارش شد. ازجمله‌ این چالش‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: پیچیدگی فرایندها (فرایند پیچیده‌ جست‌و‌جوی منابع، پیچیدگی فرایند ثبت‌نام، و فیلدهای جست‌و‌جو)، درک نامطلوب از برچسب‌ها و مفاهیم وبگاه، چیدمان عناصر وبگاه، افزونگی و تعدد گزینه‌ها، ظاهر بصری وبگاه، بازیابی نامطلوب، مشکلات فنی، ناهماهنگی و یکدست‌نبودن، محدودیت مجموعه و دسترسی، اتلاف وقت کاربر، تنوع قالب منابع و نمایش منبع دیجیتال.نتیجه‌گیری: کاربران پیشرفته در انجام وظایف خود زمان بیشتری صرف کردند. توجه به تلاش‌های ناموفق در بین دو گروه کاربر و مقایسه‌ آن‌ها با یکدیگر نشان داد میزان تلاش‌های ناموفق در میان کاربران پیشرفته به‌نسبت‌ کاربران مبتدی بیشتر است. کاربران پیشرفته به‌سبب استراتژی‌ها و تصوراتی که از جست‌و‌جو داشتند بیشتر ناموفق بودند. آنان به‌صورت طبیعی تمایل داشتند در انجام جست‌و‌جو، به‌جای جست‌و‌جوی ساده از جست‌و‌جوی پیشرفته استفاده کنند. همین تصور باعث ‌می‌شد میزان تلاش‌های ناموفق آنان بیشتر شود؛ چراکه جست‌و‌جوی پیشرفته‌ کتابخانه‌ دیجیتال، آشفتگی بسیاری داشت و یکی از دلایل بالارفتن تلاش‌های ناموفق در میان آنان نیز همین بود.

Usability of the National Library and Archives of Iran (NLAI) Digital Library based on User Experience

Purpose: To evaluate the usability of the digital library of the National Library and Archives of Iran (NLAI) based on user experience. Method: A heuristic mixed method (convergent parallel approach) was used. To evaluate the usability of the digital library, a multifaceted approach was adopted and various techniques were used, including usability test, questionnaires, interview, observation, and Thinkaloud protocol.  Eight tasks were defined for users to identify their path, problems and challenges, their confusion in the path, and the socalled pain points and ambiguous words of the website. SPSS software was used for quantitative data analysis and MaxQda software for qualitative interview data analysis. The systematic observation was carried out using Faststone and Ocam softwares. Two groups including novice users (clients) and advanced (librarians) participated in the study. Qualitative content analysis was used to analyze the oCam collected from interviews. In order to validate the findings, the Methodological Triangulation method and Lincoln and Cuba criteria were used.Findings: Paying attention to the average of tasks performed by novice users (clients) and advanced (librarians) showed that registering a new user account took the most amount of time (more than 6 minutes). The overall average difficulty and ease of completing tasks without separating the two groups of users showed that Task 5 with an average of 3.45 and Task 2 with an average of 3.35 were the most difficult tasks, while Task 8 with an average of 2.25, was the easiest. Feedbacks received from novice and advanced users about the usability of evaluation criteria of the digital library (satisfaction rate, ease of operation, ease of navigation, site attractiveness, layout of information elements, etc.) showed that some components did not receive the average score of 3. For example, organizing website information with an average of 1.70, and visually attractiveness with an average of 2.10 are not desirable from the point of view of advanced users. Monitoring the level of user satisfaction with NLAI’s digital library showed that only 30% of novice users and 10% of advanced users were satisfied with their performance on the website. Numerous problems and challenges were reported during the completion of the tasks defined for the users. These challenges include complexity of processes (complex resource search process; registration process complexity; and search fields), poor understanding of site tags and concepts, arrangement of site elements, redundancy and multiplicity of options, visual appearance of the site, inappropriate retrieval, technical issues, inconsistencies, collection, and access constraints, wasted user time, variety of resource formats, and digital resource display.Conclusion: Comparing the means of the two groups of novice and advanced users indicates that advanced users spend more time performing their tasks. Paying attention to the unsuccessful attempts between the two user groups and comparing them with each other showed that the rate of unsuccessful attempts was higher among advanced users than novice users. Advanced users were more unsuccessful because of the strategies and perceptions they had of the search. They naturally tended to use advanced search instead of simple search. This perception led to an increase in the number of unsuccessful attempts, as the advanced search of the digital library was very confusing.