ارائه مدل بهینه کاربردپذیری فناوری‌های وب معنایی در نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات در کتابخانه و ارزیابی آن

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل بهینه کاربردپذیری فناوری‌های وب معنایی در نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات در کتابخانه مبتنی بر نظر خبرگان حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و ارزیابی آن با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری واریانس‌محور است.روش: پژوهش براساس رویکردهای کیفی (تحلیل اسنادی و پنل دلفی) و کمّی (تحلیل عاملی تاییدی) انجام شده و ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه بوده است. جامعه پژوهش را خبرگان علم اطلاعات و دانش‌شناسی با فعالیت در حوزة کاربردپذیری فناوری‌های وب معنایی تشکیل داده‌اند. در کل، دوازده نفر از خبرگان با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و به روش پنل دلفی در این پژوهش مشارکت داشته‌اند که در سطح بین‌المللی گزینش شده‌اند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به روش معادلات ساختاری واریانس‌محور و مدل‌سازی کمینة مربعات جزئی با استفاده از نرم‌افزار اسمارت پی.ال.اس. صورت گرفته است.یافته‌ها: مدل مفهومی پژوهش حاضر، کاربردپذیری فناوری‌های وب معنایی در فعالیت‌های چهار بخش نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات در کتابخانه، شامل فراهم‌آوری، سازمان‌دهی، فهرست پیوستة دسترسی همگانی (اُپک)، و پروفایل کاربری را نشان داده است. مدل مفهومی با استفاده از برازش سه مدل اندازه‌گیری، ساختاری، و کلی انجام شده است. به‌منظور اطمینان از پایایی پرسش‌نامه، مقادیر پایایی آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی محاسبه شدند. مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی پژوهش حاضر مساوی و بالاتر از 0.7 به‌دست آمدند که پایایی مطلوب پرسش‌نامه را تایید می‌کنند. روابط معنی‌دار بین مولفه‌های فناوری‌های هستی‌شناسی + اسکاس + داده‌های پیوندی با بخش‌های سازمان‌دهی، فراهم‌آوری، و اُپک برای انجام فعالیت‌هایی همچون سازمان‌دهی و مدیریت دانش، پیوند بین فراداده‌ها، پیوند بین منابع مرتبط، تبدیل اطلاعات کتاب‌شناختی به فرمت آر.دی.اف.، انتشار و اشتراک‌گذاری داده‌ها، رابط کاربری کاربرپسند، کنترل واژگان، گسترش پرس‌وجوی کاربر، و رتبه‌بندی معنادار نتایج جست‌وجو با توجه به نیاز اطلاعاتی کاربر و نیز روابط معنی‌دار بین فناوری‌های فواف+ داده‌های پیوندی در بخش اُپک، برازش مطلوب مدل ساختاری را تایید کرده‌اند. نتایج تحلیل عامل تاییدی نشان‌دهنده مطلوبیت و مقبولیت ساختار متغیرهای مکنون در سطح شاخص‌ها و مولفه‌های مدل پیشنهادی است. مقدار نیکویی برازش مدل پیشنهادی با 0.64 برابر شده است که نشان‌دهنده برازش قوی مدل کلی است.نتیجه‌گیری: وجود فناوری‌های وب معنایی در نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات در کتابخانه به گزینش، ذخیره و سازمان‌دهی، و بازیابی معنایی اطلاعات منجر می‌شود که این امر بین کاربر و نظام کتابخانه‌ای ارتباط و تعامل معنایی ایجاد می‌کند. با توجه به برازش قوی مدل پیشنهادی در این پژوهش، می‌توان از آن به‌منزله مدلی متناسب با نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات در کتابخانه برای ذخیره، جست‌وجو، و بازیابی معنایی اطلاعات استفاده کرد.

Proposing an Optimal Model for the Usability of Semantic Web Technologies in the Library Information Storage and Retrieval System and its Evaluation

Purpose: This article proposes an optimal model based on expert opinions by modeling variancebased structural equations.Method: A Delphi panel and quantitative confirmatory factor analysis were utilized  Data collecting tool was  questionnaire. Twelve specialists in the field of application of Semantic Web technologies participated in the study. Variancebased structural equations and partial least squares modeling were carried out for data analysis using Smart PLS softwareFindings: Conceptual model of usability of semantic web technologies in library information storage and retrieval systems indicated semantic web technologies could be employed for four acquisition, organizing, OPAC, and user profile sections. The test of the conceptual model was run in three steps by estimating the goodnessoffit indexes for the measurement model, the structural model, and the overall model. In fitting the measurement model, analysis of the factor loads for the items of each component showed that one item of the organization component and one item of the OPAC component with a factor load of less than 0.4 were removed. The result of confirmatory factor analysis confirmed 18 items out of 20 in the questionnaire.  Cronbach’s alpha reliability and combined reliability ensured the reliability of the questionnaire. Cronbach’s alpha values and the combined reliability were equal to and higher than 0.7, confirming the optimal reliability of the questionnaire. Significant relationships  were noticed between the following: 1) ontology+ SKOS + linked data and organization, acquisition, and OPAC components to perform activities such as organizing and managing knowledge, 2) links between metadata; links between related resources, 3) conversion of bibliographic information to RDF format, 4) dissemination and sharing of data, 5) userfriendly interfaces< 6) lexical control, 7) user query expansion. Meaningful ranking of search results according to user information needs and significant relationships between FOAF + linked data in the OPAC components confirmed the optimal fit of the structural model.  Overall fit of the model to control the measurement model and the structural model was equal to 0.64, which shows that the fit of the overall model has a very high strength.Conclusion: Paying attention to the incorporating of Semantic Web technologies in the library information storage and retrieval system leads to the selection, storage, organization, and semantic retrieval of information. It creates a semantic connection and interaction between the user and the library system. As such, it provides a semantic response to the user’s information needs. The acceptable goodnessoffit of the proposed model confirmed the semanticization of library systems and probability of using capabilities of semantic web technologies.