تحلیل نشانه‌شناسانه از مولفه‌های موثر بر تفسیر و شکل‌گیری مفهوم جهت کاربست در هستی‌شناسی

هدف: یکی از مشکلات هستی‌شناسی کم‌توجهی به فرایندهای شکل‌گیری معنا در ذهن انسان است. هستی‌شناسی دارای ساختار ارجاعی است و تنها با برقراری روابط بین مفاهیم سعی دارد معنا را بازیابی کند؛ اما به مسئله شناخت و فرایندهای تفسیر و شکل‌گیری مفهوم در ذهن و خلق معنا در انسان توجهی ندارد. هدف پژوهش حاضر این است که با استفاده از الگوی سه‌وجهی نشانه پیرس و تمرکز بر مولفه‌ تفسیر این الگو، مولفه‌هایی را که در شکل‌گیری مفهوم در ذهن انسان و خلق معنا تاثیر دارند شناسایی و برای کاربرد در هستی‌شناسی معرفی کند. برای رسیدن به این هدف از عاشورا به‌عنوان یک چندمعنایی استفاده شده است. روش: این پژوهش کیفی در دو گام انجام شده است. در گام نخست، صفحات شخصی اینستاگرام پنج گروه (افراد پرطرفدار، مداحان، پدیدآورندگان آثار عاشورایی، مردم عادی، و افرادی با نگاه متفاوت) به‌عنوان جامعه پژوهش، انتخاب و یادداشت‌های منتشرشده در صفحات ایشان با روش تحلیل‌محتوای کیفی تحلیل شدند. در گام دوم 10 نفر از پدیدآورندگان آثار عاشورایی درزمینه‌های  نقاشی، ادبیات، خوشنویسی، فیلم و کاریکاتور انتخاب و تجربه زیسته آنها در خلق آثار با روش پدیدارشناسی تحلیل شدند. یافته‌ها: تعداد 29 مقوله اصلی و 292 مقوله فرعی از تحلیل محتوای کیفی، 6339 یادداشت‌ صفحات اینستاگرام در گام نخست و 8 مقوله اصلی و 47 مقوله فرعی از تحلیل مصاحبه‌های پدیدآورندگان آثار عاشورایی در گام دوم، شناسایی و استخراج شدند. نتیجه ‌گیری: تفسیر فردی از یک واقعه و تشکیل مفهوم و الگوهای ذهنی در وی به سه جهان ( جهان شخصی، جهان اجتماع و جهان فناوری) وابسته است که تجربه‌ها و پیش‌داشته‌های ذهنی و همچنین بافتی که فرد در آن قرار دارد را شکل می‌دهند. مفهوم، بافت‌محور است و تفسیر آن فقط به تفسیرگر فردی  بستگی ندارد؛ بلکه وابسته به بافت اجتماعی است. ترجیح شخصی انسان، تنها راه تفسیر نشانه‌ها وعامل تعیین‌کننده اصلی در شکل‌گیری نظام‌های معنایی مانند هستی‌شناسی‌ها نیست. بافتی که انسان در آن به سر می‌برد، قواعد اجتماعی و همچنین عادت‌ها، محدودیت‌هایی را برای تفسیر ایجاد می‌کند. براین اساس، استفاده از نظام ارجاعی و قواعد منطق و همچنین به‌کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی و علوم رایانه به‌تنهایی نمی‌تواند در هستی‌شناسی به بازنمایی معنا کمک کند؛ بلکه ویژگی‌های فردی، بافت، پیش‌داشته‌های ذهنی و مولفه‌های موجود در سه جهان شخصی، اجتماعی و فناورانه در شکل‌گیری مفهوم و ساخت معنا موثر، و توجه به آن‌ها در هستی‌شناسی به‌ویژه در موضوع‌های چندمعنایی و بافت‌محور مانند عاشورا ضروری است.

Semiotic Analysis of Interpretation’s Components And Concept Creation for Use in Ontology Construction

Purpose: One of the problems of ontology  used with the aim of meaningful retrieval in the web and information systems is lack of attention to the processes of meaning formation in the human mind. Ontology has a reference structure. It tries to retrieve the meaning only by establishing relations among concepts. However, ontology does not pay attention to the issue of cognition and processes such as interpretation and formation of concepts in mind. The purpose of this study is to focus on the interpretation component of Peirce’s sign model to identify the components affecting the interpretation of various people from the Shiate Ashura event as an object of Peirce’s sign model for use in ontologies.. Method: This qualitative research has two steps. In the first step, the Instagram’s personal pages of five groups of people (people whose pages had high number of followers and visitors, praisers, creators of Ashura work, ordinary people and people who have a different view of Ashura) were chosen identified and e analyzed using qualitative content analysis method. In the second step, 10 creators of Ashura works in painting, literature, calligraphy, film and caricature were selected. Their lived experiencs relted to creating works were collected and analyzed using the phenomenological method and semistructured interview tool. Results: 29 main categories and 292 subcategories were identified and extracted from the qualitative content analysis of 6339 comments of Instagram pages in the first step, and 8 main categories and 47 subcategories from the analysis of interviews of Ashura creators in the second step. Conclusion: Individuals interpretations of an event (object), the formation of concept and mental patterns depend on three worlds (personal world, social world, and technology world) shape their experiences and mental preconceptions as well as the context in which the individual is located. The concept is contextoriented, and the interpretation does not depend on the individual interpreter alone, but also on the social context. Personal preferences is not the only way to interpret the signs. It is not the main determining factor in  forming semantic systems such as ontologies. The context, social rules as well as habits limit the interpretation. Accordingly, the use of reference systems and rules of logic,  and the use of artificial intelligence and computer science tools alone cannot help to represent meaning in the ontology. Rather, individual characteristics, contexts, mental presuppositions, and components existing in personal, society, and technology worlds affect the shaping of concepts and constructing meaning and paying attention to them in ontology. It is especially essential in the a multifaceted  context oriented like Ashura.