طبقه‌بندی علوم از دیدگاه دانشمندان دوره اسلامی از قرن دوم هجری تا عصر حاضر

هدف: نشان‌دادن طرحی کلی از طبقه‌بندی‌های دانشمندان دوره اسلامی و رویکرد و جهان‌بینی این دانشمندان درخصوص تقسیم‌بندی‌هایی که ارائه کرده‌اند. روش‌شناسی: در این پژوهش از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است و ابراز گردآوری داده‌ها، اسناد و مدارک فارسی (کتاب‌ها، مقالات، و پایان‌نامه‌ها) است که به مسئله طبقه‌بندی علوم در دوره اسلامی از دیدگاه دانشمندان این حوزه پرداخته‌اند. یافته‌ها: از اواسط قرن دوم تاکنون، طبقه‌بندی‌های مختلفی از علوم ارائه شده است. نخستین تلاش جدی مسلمانان برای طبقه‌بندی علوم، از قرن سوم با کار کِندی آغاز شد. طرح فارابی، گامی اساسی در زمینه طبقه‌بندی علم در دوره اسلامی به‌شمار می‌رود. به‌دنبال وی سایر دانشمندان این دوره نیز در تکمیل طبقه‌بندی علوم اهتمام ورزیدند. همین روند به رشد و توسعه علوم انجامید. نتیجه‌گیری: بیشتراندیشمندان دوره اسلامی، شیوه‌های پیشینیان را مبنای رده‌بندی خود قرار دادند؛ و هم‌راستا با آن نیز، علوم جدیدی را شناسایی کردند و به آنها افزودند. بیشتر طبقه‌بندی‌های انجام‌شده از علوم در این دوره، از عام به خاص انجام شده است و بیشتر دانشمندان مسلمان، مابعدالطبیعه (علوم الهی) را ارجح علوم می‌دانستند.

Classification of the Sciences from the Point of View of Islamic Scholars from the Second Century AH to the Present

Purpose: The optimal use of science is dependent on organizing it in a logical and regular structure. In fact, various sciences in society can be developed when they are precisely categorized. Considering the importance of considering the classification of sciences, the present study seeks to show a general outline of the classifications of Islamic scholars and the approach and worldview of these scientists regarding the divisions that they have presented. Methodology: In this research, the library method is used and the data collection is a Persian documentary (books, articles and theses) that deals with the issue of classification of sciences in the Islamic period from the point of view of the scientists of this field. They are Findings: Since the middle of the second century, various categories of sciences have been presented. The first serious Muslim effort to classify science began in the third century with Kennedy’s work. Farabi’s plan is a major step in classifying science in the Islamic era. Following him, other scholars of this period also contributed to the completion of the classification of sciences. The same trend led to the development of science. Conclusion: Most scholars of the Islamic period have based their methods on the basis of their predecessors; they also identify new sciences and add them to them. Most of the classifications of science in this period were from general to special, and most Muslim scholars considered metaphysics as the supreme sciences.