بررسی مسایل اقتصاد سنتی در سیستان و بلوچستان

بررسی مسایل تاریخی و بومی سیستان، یعنی بخشی از جغرافیای تاریخی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی ایران به‌ویژه در تاریخ دوران معاصر حایز کمال اهمیت است؛ محوریت این مقاله بر نظریه‌ای استوار است که عامل اقتصادی و به تعبیر دقیق‌تر، مناسبات تولیدی جامعه را علت اصلی شکل‌‌نگرفتن مناسبات جدید اقتصادی و توسعه‌نیافتگی در ایران می‌داند. بر‌اساس نظریه شیوه تولید آسیایی، مناسبات سیاسی و اجتماعی جامعه عامل مهم توسعه یا توسعه‌نیافتگی است. این مقاله تغییرات ناشی از فشارهای اکولوژیک و تاثیر متقابل تحولات جغرافیایی و آثار آن همچون مهاجرت و ... را در تحولات تاریخ اقتصادی سیستان می‌پذیرد و عامل جغرافیایی را عنصری موثر در توسعه یا عقب‌ماندگی و مسیله‌ای خارج از کنترل انسان می‌داند. اما مسایل اقتصاد سنتی سیستان علاوه‌بر علل اقلیمی و طبیعی، متاثر از بی‌توجهی دولت‌ها و حکمرانان و استفاده‌نکردن از ظرفیت موجود و کاربردی‌نبودن علوم موجود هم بوده‌است. در دوره قاجار، عوامل و مسایل داخلی باعث شده است تا از استعدادهای ذاتی این سرزمین پر‌اهمیت بهره گرفته نشود. مقاله حاضر، قطع رابطه تولید و علم را، که مسیله اساسی اقتصاد سنتی ایران و به‌ویژه سیستان در دوره قاجار است، تحلیل و ارزیابی کرده است.