گفتمان «ظل اللهی» در تاریخ‌نگاری عصر صفوی

مساله مشروعیت، از دو منظر داخلی و خارجی از اولویت های نظری حکومت صفوی بود. از این رو حکومت صفوی تلاش داشت برای مساله مبنایی مشروعیت، پاسخی در خور بیابد، آنها برای پاسخ بدان قالب های معرفتی متعددی مانند نظام اندیشه ای ایران باستان، قالب های اندیشه ای دوره اسلامی، امامت شیعی، تصوف، نظریات مشروعیت اسلامی و سنت مغولی پیش رو داشتند.این معاریف که حاصل سنت هایی پیشین بودند، با ذدگرگونی های پی در پی روبرو بود. از این رو نیاز به الگویی بود که قادر باشد تمامی این معاریف را با سازمان بندی نوین در یک ساختار جدید ارائه دهد. تنوع منابع مشروعیت ساز حکومت صفوی افزون بر آنکه اهمیت مساله را نشان می دهد، می توان قابلیت های حکومت را در استخدام این منابع برای تمایز و تفاوت از مشروعیت دوره ها و اعصار پیش از خود نشان دهد. حال پرسش این است که منابع تاریخ نگاری چگونه گفتمان مشروعیت سازی خود را بر اساس الگوی ظل اللهی شکل داده و تبیین کرده اند؟ پژوهش با روش تاریخ مفهوم و رویکرد تفسیر متن مدعا دارد که صفویه با استفاده از منابع متکثر مشروعیت زا که از پیش شکل گرفته، نظام مشروعیتی را بنیان نهاد که اساس گفتمان ظل اللهی انسجام یافته و مفهوم ظل الله معرف آن است و این مفهوم در ساختاربندی منابع متکثر مشروعیت در قالب گفتمان / نظام ظل اللهی به قدسی سازی حکومت دست زده است.

The discourse of Zellu-l-lahi (the shadow of God)in the historiography of the Safavid era

The issue of legitimacy was one of the theoretical priorities of the Safavid government from both internal and external perspectives. Therefore, the Safavidgovernment was trying to find a suitable answer for the basic issue of legitimacy. The thought patterns of the Islamic period, encountered Shiite Imamate, Sufism,theories of Islamic legitimacy and Mongolian traditions. These knowledges, which were the result of previous traditions, faced successive transformations. Therefore,there was a need for a model that can present all these knowledges with a new organization in a new structure. The diversity of sources of legitimation of the Safavid government, in addition to showing the importance of the issue, can show the capabilities of the government in employing these sources to distinguish and differ from the legitimacy of previous periods and ages. Now the question is, how did the sources of historiography shape and explain their legitimizing discourse based on the model of “God's shadow”? The current research is organized using the method of “concept of history”, and the “text interpretation approach”. It claims thatthe Safavids established a legitimacy system based on the discourse of Zellu-l-lahi by using multiple egitimizing sources that were already formed. The concept of shadow of God which is its definition, in the structuring of multiple sources of legitimacy, has started to sanctify the government.