نقش روسیه در شکست جنبش شیخ عبیدالله شمزینی

یکی از جنبش هایی که در دوره ناصرالدین شاه قاجار رخ داد و هراس بزرگی در دولت قاجار ایجاد کرد، جنبش شیخ عبیدالله شمزینی یا نهری (1297/1880) بود. این جنبش، در حقیقت قیام طبقه فرودست علیه وضعیت موجود و تلاشی اصلاحگرانه برای نشان دادن ناکارآمدی دولت قاجار بود. در ارتباط با سیاست های بین المللی، می توان فقدان استراتژی و ناآگاهی شیخ از واقعیت ها و الزامات سیاست بین الملل را از عوامل شکست جنبش برشمرد. از میان دول خارجی، روسها نقش مهمی در ناکامی و به شکست انجامیدن این حرکت سیاسی ایفا نمودند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که روسیه چه نقشی در شکست جنبش شیخ عبیدالله داشت و چگونه موجب شد که جنبش شیخ عبیدالله با شکست مواجه شود؟ بر اساس نتایجی که از پژوهش حاضر بدست آمد؛ روسیه برای کسب منافع بیشتر به تقابل با جنبش پرداخته و از عثمانی و ایران حمایت کرد و همچنین به دلیل نگرانی از افزایش نفوذ انگلستان در میان کردها و به خطر افتادن منافعش، سیاست تفاهم و همکاری با انگلستان را در جبهه گیری علیه جنبش دنبال کرد. نداشتن بلوغ سیاسی رهبر جنبش در جلب نظر قدرت های بزرگ بالاخص روسیه از یک سو و تضاد مسئله تشکیل کردستان با استراتژی خاورمیانه ای روسیه، از سوی دیگر باعث شد که روسیه نقش مهمی را در شکست جنبش شیخ عبیدالله شمزینی داشته باشد. این مقاله با  استفاده از منابع دست اول و اصیل و تحقیقات جدید و اسناد فارسی، ترکی، روسی و کردی و با بهره گیری از روش توصیفی تبیینی در صدد است تا تحلیلی متفاوت از نقش روسیه در جنبش شیخ عبیدالله شمزینی ارائه دهد.

Russia’s role in the defeat of Sheikh Obaidullah Shamzini’s movement

Abstract: One of the movements that took place during the reign of Nasser alDin Shah Qajar and created a large scale and fear in the structure of the Qajar government was the movement of Sheikh Obaidullah Shamzini or Nahri (1880/1297). This movement was, in fact, an uprising of the lower classes against the status quo and a reformist attempt to show the inefficiency of the Qajar government. In relation to international politics, the Sheikh’s lack of strategy and ignorance of the facts and requirements of international politics can be cited as factors in the movement’s failure. Among foreign countries, the Russians played an important role in the failure of this political movement. This study seeks to answer the question of what role Russia played in the defeat of Sheikh Obaidullah’s movement and how did it cause Sheikh Obaidullah’s movement to fail? Based on the results of the present study; To further its interests, Russia opposed the movement and supported the Ottomans and Iran, as well as pursuing a policy of understanding and cooperation with the United Kingdom in the fight against the British movement, for fear of increasing British influence among the Kurds and jeopardizing its interests. The lack of political maturity of the leader of the movement in attracting the attention of the great powers, especially Russia, on the one hand, and the conflict between the formation of Kurdistan and Russia’s Middle East strategy, on the other hand, made Russia play an important role in defeating Sheikh Obaidullah Shamzini’s movement. Using firsthand and original sources and new research and Persian, Turkish and Kurdish documents and using descriptiveexplanatory methods, this article seeks to provide a different analysis of Russia’s role in the movement of Sheikh Obaidullah Shamzini.