پرسش از انحطاط نظام سیاسی-اجتماعی ایران باستان در شاهنامه

فردوسی با تکیه بر  مفهوم خرد در اندیشه ایرانی شاهنامه را نگاشته است. پژوهشهای متعددی از لحاظ مفهومی و از دیدگاه هایی چون جامعه شناسی، روانشناسی و اسطوره شناسی درباره شاهنامه انجام گرفته است. آنچه تاکنون بدان توجه چندانی نشده، مواجهه فردوسی با چرایی انحطاط نظام سیاسیاجتماعی ایران باستان است. فردوسی در آغاز و پایان کتاب خود بدین موضوع اشاره کرده است و دغدغه خود از سرودن شاهنامه را یافتن پاسخی برای این پرسش میداند. درحالی که مفهوم انحطاط در تاریخنگاری سنتی ایران غایب بود و فیلسوفان و اهل دیانت نیز پاسخی برای پرسش فردوسی نداشتند، اعتقاد به قضا و قدر تنها پاسخ  ممکن بود. برغم تکیه فردوسی بر تقدیر در شاهنامه، این پژوهش سعی بر آن دارد تا با رویکردی از منظر فلسفه تاریخ و تکیه بر چگونگی رخداد فهم از دیدگاه هرمنوتیکی، اهمیت فهم فردوسی از مفهوم انحطاط را برجسته کرده و نشان دهد فردوسی در بستر اندیشه ایرانی، بدنبال پاسخی به جز تقدیر در مورد انحطاط تمدن ایران باستان بود و به چرایی زوال نظام سیاسی-اجتماعی ایرانیان می اندیشید.

Question about the decline of the socio-political system of ancient Iran in the Shahname

Various researches about Shahname have been written from literary form and historical views. Many interdisciplinary approaches such as political thoughts, psychological sciences or sociological views have studied Shahname. Significant point is that Ferdowsi’s encounter with reasons of the fall of ancient Iranian civilization, has not been considered so far. Ferdowsi in different cases in Shahname mentioned this point and wrote his goal is finding answer for this problem. While we cannot find concept of decline in Iranian traditional historiography, and philosophers and priests do not have answer for Ferdowsi’s question, fatalism is only possible answer. Nevertheless consideration of fatalism in Shahname, This paper aims to by approach of philosophy of history , and emphasize on concept of decline, indicate that Ferdowsi sought to answer except fate for falling of ancient Iranian civilization and thought about reasons of falling of Iranian sociopolitical system.